ارزيابي مقاومت به زنگ قهوه‌اي(.Puccinia tritici Eriks) در مرحله گياهچه‌اي در ژنوتيپ‌هاي گندم

Evaluation of Resistance to Leaf Rust (Puccinia tritic Eriks.) at Seedling Stage in Wheat Genotypes

بيماري زنگ قهوه‌اي گندم با عامل Eriks Puccinia triticina ازلحاظ وسعت پراكندگي و ميزان خسارت مهمترين بيماري گندم مي‌باشد. استفاده از ارقام مقاوم مؤثرترين روش براي كنترل اين بيماري مي‌باشد. به‌منظور بررسي مقاومت گياهچه‌اي 320 ژنوتيپ گندم شامل ارقام اصلاح شد و ژنوتيپ ها بومي، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو تكرار با چهار پاتوتيپ زنگ قهوه‌اي در شرايط گلخانه‌اي واحد بيماري‌شناسي غلات موسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج در سال 1399 انجام شد. جهت بررسي مقاومت از دو جزء تيپ آلودگي و دوره نهان استفاده شد. نتايج تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه بين ژنوتيپ‌ها براي هر دو جزء تفاوت بسيار معني‌داري در سطح احتمال يك درصد وجود داشت. در ميان ژنوتيپ‌ها، ارقام دهدشت، دنا، كرج 2، خزر 1، سپاهان و پارسي و هفت ژنوتيپ بومي نسبت به تمام پاتوتيپ‌ها در مرحله گياهچه‌اي مقاوم بودند. همبستگي دو جزء تيپ آلودگي و دوره نهان منفي و معني‌دار بود. بر اساس نتايج تجزيه خوشه‌اي ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه در سه گروه حساس، نيمه‌حساس تا نيمه‌مقاوم و مقاوم تا مصون طبقه‌بندي شدند. بيش از 78 درصد از ژنوتيپ‌ها در گروه حساس جاي گرفتند. ژنوتيپ‌هاي مقاوم شناسايي‌شده، مخصوصاً ژنوتيپ هاي بومي، مي‌توانند به‌عنوان منابع مقاومت به زنگ قهوه اي در برنامه‌هاي به نژادي گندم نان استفاده شوند.

Leaf rust caused by Puccinia triticina Eriks. is the most widespread and regularly occurring rust on wheat. Genetic resistance is the most economical approach of preventing yield losses due to leaf rust. To evaluate the resistance of 320 wheat genotypes at seedling stage to four leaf rust isolates, an experiment was carried out using randomized complete block design with two replications in the greenhouse conditions of the cereal pathology unit of Seed and Plant Improvement Institute in Karaj, Iran. To evaluate the resistance, two components of infection type and latent period, were used. Analysis of variance showed that there was highly significant differences between the genotypes for each of the two components. Dehdasht, Dena, Karaj-2, Khazar-1, Sepahan and Parsi and seven landraces were resistant to all isolates at seedling stage. The correlation between infection type and the latent period was negative and significant. Cluster analysis classified the genotypes into three clusters: susceptible, moderately susceptible to moderately resistant, and resistant to immune. More than 78 percent of the genotypes were in susceptible cluster. Identified resistant genotypes, especially landraces, can be used as sources of resistance to leaf rust in wheat breeding programs.