كليدواژه :
رومشگان , باستان‌شناسي , دوران تاريخي , الگوي استقرار
چكيده فارسي :
رومشگان، يك شهرستان تازه تأسيس در بخش جنوب‌غربي استان لرستان است. در بررسي باستان‌شناسي نگارنده در سال 1395 ه.ش.، تعداد 79 محوطۀ مربوط به دوران تاريخي در رومشگان شناسايي شد كه شمار زيادي از آن‌ها براي نخستين‌بار معرفي گرديد. پژوهش حاضر كه براساس بررسي ميداني، مطالعات كتابخانه‌اي و تهيه و تفسير نقشه‌هاي GIS منطقۀ موردمطالعه استوار است؛ به بررسي الگوي استقرار محوطه‌هاي تاريخيِ منطقۀ رومشگان براساس شاخصه‌هايي چون: ارتفاع، ميزان شيب، دسترسي به منابع آبي، نوع خاك، توپوگرافي، راه‌هاي دسترسي و... مي‌پردازد. پرسش بنيادي اين پژوهش آن است كه عوامل محيطي مهم و تعيين‌كننده چگونه در شكل‌گيري و پراكنش محوطه‌هاي دوران تاريخي رومشگان نقش داشته‌اند و هدف اصلي اين پژوهش نيز دستيابي به پاسخي مناسب براي اين پرسش از طريق تجزيه‌وتحليل و جمع‌بندي داده‌هاي گردآوري شده است. براي اين‌منظور نقشه‌هايي براساس اطلاعات موجود تهيه شده است. نتيجۀ اين پژوهش نشان مي‌دهد كه ناحيۀ رومشگان به‌لحاظ ويژگي‌هاي جغرافيايي، به سه بخش دشت شمالي، ارتفاعات مركزي و نوار جنوبي تقسيم مي‌شود. محوطه‌هاي دامنۀ شمالي دشت رومشگان ازلحاظ تعداد در اكثريت قرار دارند و با توجه به عوامل تعيين‌كننده‌اي چون: نوع خاك، ارتفاع، شيب، كاربري زمين و ديگر فاكتورهاي اثرگذار، محوطه‌هاي اين بخش به احتمال زياد از نوع يكجانشين بوده‌اند، كه تأكيد بيشتري بر كشاورزي ديم داشته‌اند. در ارتفاعات مركزي صرفاً تعداد كم‌شماري محوطه يا اثر تاريخي با كاربري ويژه، نظيرِ قلاع دفاعي وجود دارد كه كاملاً با ويژگي‌هاي محيطي و جغرافيايي اين بخش سازگاري دارد. در بخش جنوبي نيز تعدادي محوطه تاريخي شناسايي شده است كه باتوجه به مرتعي بودن منطقه و فقدان خاك مناسب براي كشاورزي، مي‌توان حدس‌زد كه محوطه‌هاي مذكور از نوع استقرارهاي رمه‌گردان و دامپرور بوده است.
چكيده لاتين :
Romeshgan is a newly established city in the southwestern part of Lorestan province. In the author’s archeological study in 2016, 79 sites related to the historical period were identified in Romeshgan, a large number of which were introduced for the first time. The present study, which is based on field study, library studies and preparation and interpretation of GIS maps of the study area, examines the pattern of establishment of historical sites in the Romeshgan area based on characteristics such as height, slope, access to resources. Deals with water, soil type, topography, access roads, etc. The fundamental question of this study is how important and determining environmental factors have played a role in the formation and distribution of Romanesque historical sites and the main purpose of this study is to obtain an appropriate answer to this question through analysis and Summary of collected data. For this purpose, maps have been prepared based on the available information. The result of this study shows that the Romeshgan area is divided into three parts in terms of geographical features: northern plain, central heights and southern strip. Areas of the northern slope of Romeshgan plain are in the majority in terms of number and according to determining factors such as soil type, altitude, slope, land use and other influential factors, the areas of this section are most likely monogamous. There has been more emphasis on rainfed agriculture. In the central highlands, there are only a small number of sites or historical monuments with special uses such as defensive forts, which are fully compatible with the environmental and geographical features of this section. In the southern part, a number of historical sites have been identified, which due to the rangeland of the region and the lack of suitable soil for agriculture, it can be assumed that these areas were herding and livestock settlements.
