بررسي تمايز هستي شناسي حكمت متعاليه از حكمت مشايي و اشراقي بر پايه وجود رابط و مستقل

The study of the ontological distinction between transcendent theosophy and Peripatetic philosophy and illumination Philosophy based on copulative existence and non-copulative existence

ارائۀ شناخت متقن از جهان هستي، از اهداف محوري سه مشرب فكري مشايي، اشراقي و صدرايي بر پايه اصول و مباني خويش است. سوال اساسي در اين نوشتار اين است كه وجه تمايز هستي شناسي حكمت متعاليه صدرايي نسبت به دو مكتب مشايي و اشراقي چيست؟ در پاسخ بايد توجه داشت كه بارقه ­هاي اصالت وجود در مكتب مشايي، برخلاف حكمت متعاليه، خالي از رسوبات تفكر ماهيت­ گرايانه نيست‌. اصول هستي­ شناسي اين مشرب تحت تاثير هيات بطلميوسي نضج يافته است. مكتب اشراق نيز متاثر از نگرش اصالت ماهوي است. بدين قرار هستي­ شناسي اين دو مكتب مبتني بر پايه ­هاي لغزان است. حكمت متعاليه با ابتناي بر اصول مبرهني همچون اصالت وجود، تبييني متمايز از جهان و مراتب آن ارائه مي­نمايد. مباني هستي­ شناسي حكمت متعاليه بر پايه ­هاي عقلاني استوار بوده و حتي قادر است برخي از مباني عرفاني مانند وحدت وجود را نيز صبغه عقلاني بخشد و زمينه ­هاي تقريب اين دو مشرب را نيز فراهم نمايد. صدرالمتالهين با مبناي اصالت وجود و تحليل اصل عليت، امكان ماهوي را به امكان فقري بازگرداند و وجود را به مستقل و رابط تقسيم كرد. هستي­ شناسي مبتني بر اين نگرش، انحصار در هستي را به ضلع نخست آن اختصاص مي­ دهد و از اين رهگذر به مرز وحدت وجود نزديك مي­ شود. بررسي و تعميق اين دستاورد با روش تحليلي ـ مقايسه ­اي از اهداف اين نوشتار است. نتايج نشان مي­ دهد كه هستي شناسي حكمت متعاليه برخلاف حكمت مشايي و اشراقي فارغ از رسوبات كثرت­زاي ماهوي و مبتني بر اصول مستحكم بوده و وحدت حقيقي هستي را بازنمايي مي­ كند.

Providing a strong knowledge of the universe is one of the central goals of tree following Peripatetic philosophical schools: The Peripatetic, the Illumination and Sadra. The main question in this article is what is the difference between the ontology of Sadra's transcendent theosophy with the Peripatetic and Illumination school of thought. In response, it should be noted that the sparks of the Principality of existence in the peripatetic school, unlike transcendent wisdom, are not free from the sediments of principality of Quiddity. The ontological principles of this approach have been shaped by Ptolemy's theory. The school of Illumination is also influenced by the attitude of principality of Quiddity. Thus, the ontology of these two schools is based on slippery foundations. Transcendent wisdom offers a distinct explanation of the world and its levels based on obvious principles such as the originality of existence. The ontological foundations of transcendent wisdom are based on rational foundations and can even rationalize some mystical foundations such as the unity of existence and provide the grounds for the approximation of these two sects. Based on the principality of existence and the analysis of the principle of causality, Mulla Sadra returned the quiddity based contingency to the contingency based on poverty in the sense of existential dependence and need and divided existence into copulative existence and non-copulative existence. An ontology based on this approach restricts existence to non-copulative existence and thus approaches the unity of existence. The results show that the ontology of transcendent theosophy, contrary to Peripatetic philosophy and Illumination wisdom, is free from essential sediments and based on strong principles, and represents the true unity of existence.