تحليل عينيت علمي در مسأله ارزش‌باري علم

Analysis of Scientific Objectivity in the Value-leadenness of Science

تاثير ارزش ها بر علم اين واهمه را براي برخي فيلسوفان علم پديد آورده است كه رسالت اصلي علم، يعني عينيت خدشه دار شود. تلقي سنتي از عينيت كه در گرو عينيت متافيزيكي است معمولا مطابقت تصوير ذهني با واقع خارجي و مستقل بوده است؛ اما با دشواري دستيابي به آن و نيز تنوع مباني معرفتي مدرن، تلقي هاي جديدتري از آن ارايه شده است كه در مساله ارزش باري علم نيز اثرگذارند. پيوند دادن عينيت با عنصر اعتماد يا كمال معرفتي يا خلوص از ارزش هاي غيرعلمي و گرايش هاي شخصي، نمونه هايي از اين رويكردها هستند. با اين همه، در برخي رويكردهاي جديد بين مراد از عينيت و روش دستيابي به آن و عوامل موثر بر آن خلط شده است. عينيت به معناي مطابقت علم با واقع خارجي (متعلق علم) است و پس از روشن شدن مبنا درباب اينكه چنين چيزي ممكن و قابل دسترسي است يا نه، درباره روش رسيدن به اين مطلوب و نيز موانع آن بحث مي شود. اين عينيت شامل دو مرحله فرآيندي و برآيندي است و نتايج علمي در صورتي عيني خواهند بود كه فرآيند علم، عيني و خالي از عوامل و ابزار غيرعيني باشد. اثرگذاري ارزش ها بر علم نيز تا زماني كه اين مولفه مهم (مطابقت) را خدشه دار نكند، چندان چالش مهمي براي علم به شمار نمي آيد.

The effect of values on science has created the fear for some philosophers of science that the main mission of science, namely objectivity, will be undermined. The traditional conception of objectivity, which depends on metaphysical objectivity, has been the correspondence of the mental image with external and independent reality; but with the difficulty of achieving it, as well as the diversity of modern epistemological foundations, newer interpretations of it have been proposed that also affect the value-ladennessof science. Linking objectivity with the element of trust or epistemological perfection or purity of unscientific values and personal tendencies are examples of these approaches. Objectivity means the conformity of science with external reality and once the basis is clarified as to whether such a thing is possible or not, the method of achieving this ideal and its ills are discussed. This objectivity includes two stages of process and outcome, and scientific results will be objective if the process of science is objective and free of non-objective factors and tools.