سنت قرباني در هزارۀ اول پيش ازميلاد براساس شواهد به دست آمده از تدفين گوهرتپه

The Tradition of Sacrifice in the First Millennium B.C. Based on Evidence the Burial Obtained from the Gohar Tepe

تدفين حيوانات سنتي است كه در اواخر هزارۀ دوم پيش‌ازميلاد در نقاط مختلف فلات ايران، به‌ويژه شمال و شمال‌غرب ايران رواج داشته است. هدف از اين پژوهش توضيح و تبيين سنت قرباني حيوانات براي ‌طبقات‌ اجتماعي خاص در ‌عصر‌آهن است. نكتۀ اساسي اين است كه همۀ اين حيوانات خفه‌شده و بعد در كنار صاحب گور دفن شده‌اند‌ تا در دنيايي ديگر مورد استفاده صاحب خود قرار گيرند. اما اين مسأله ظاهراً در مورد تدفين سگ به‌دست آمده از محوطۀ گوهرتپه واقع‌در شمال ايران، صدق نمي‌كند؛ زيرا اين سگ سرش بريده شده و بعد به حالت چمباتمه درون خمره قرار داده شده است. ازجمله پرسش‌هاي پژوهش حاضر اين است كه، چرا در بعضي از محوطه‌هاي عصر آهن منطقۀ شمال و شمال‌غرب ايران، حيواناتي چون سگ و اسب را قرباني مي‌كردند؟ و چرا سگ مكشوف از محوطۀ گوهرتپه به‌مانند تدفين انساني به‌شكل چمباتمه و در داخل خمرۀ سفالي و همراه با هداياي تدفيني مخصوص خود سگ قرار داده شده است؟ فرضيۀ پژوهشي حاضر در پاسخ به اين پرسش اين است كه در بعضي از گورهاي عصر آهن منطقۀ شمال و شمال‌غرب ايران، حيواناتي چون اسب و سگ را در كنار صاحب گور كه از افراد برجستۀ جامعه بودند، دفن مي‌كردند تا در دنياي ديگر مورد استفاده صاحب خود قرار گيرند. هم‌چنين قرار گرفتن تدفين سگ درون خمره و همراه با هداياي تدفيني مخصوص سگ، نشان مي‌دهد كه صاحب سگ از ارزش والايي در جامعه برخوردار بوده است؛ زيرا ابعاد گور بسيار وسيع بوده و در كنار صاحب گور تعداد زيادي ابزارهاي جنگ و اشياء زينتي زرين نيز به‌دست آمده است. در اين پژوهش با استفاده از روش ميداني و مشاهدات عيني به بررسي تدفين خمره‌‌‌‌اي‌ سگ و مقايسۀ آن با ديگر تدفين‌‌ها‌ي حيواني در اين منطقه، پرداخته شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه اين تدفين يك نوع سنت قرباني در هزارۀ اول پيش‌ازميلاد است و اين احتمال وجود دارد كه با سر حيوان بر طبق مراسم خاصي در قرباني حيوانات رفتار مي‌شده است و دليل كم بودن اين نوع تدفين، قرباني كردن حيوانات براي تعداد كمي ‌از افراد خاص و يا بالاترين فرد يك جامعه ازلحاظ موقعيت اجتماعي بوده است.

Burial of animals along with their owners is a tradition that is common in the late second millennium and early first millennium BC in different parts of the Iranian plateau, especially in the north and northwest of Iran. In this study, human burial studied along with the burial of a dog, which obtained from Gohar Tepe site located in Behshahr city of Mazandaran province. The dog in squatted form, buried inside a jar, which placed at the bottom of the skeleton. The purpose of this study is to explain the tradition of animal sacrifice to high-level individuals in the Iron Age society because little research has done on the tradition of the sacrificial Iron age in the North of Iran. The questions that can express in this research are why the dog was beheaded, and it was buried in the form of human burial and buried inside a jar with burial vessels? The current research hypothesis is that the dog’s head was cut off during the burial, indicating a sacrificial tradition. Also, the burial of a dog in a jar and fetal posture shows that the owner has a high value in society. In this research, dog burial discovered from Gohar Tepe site investigated using a field study method. The results show that the dog placed in a jar without a head, and according to the available evidence, can be said that the dog was sacrificed and buried within its owner, this unique burial shows the type of sacrifice tradition in the first millennium BC in the North of Iran. In this research, using fieldwork and objective observations, the dog’s burial has been studied and compared with other animal burials in this area. The results show that this burial is a kind of sacrificial tradition in the first millennium B.C.