بررسي ‌چند‌معنايي واژگان قرآن‌كريم بر مبناي رويكرد معناشناسي واژگاني شناختي

polysemy in the lexicon of the holy Quran based on cognitive lexical semantic approach

چند­معنايي رويدادي است كه در آن يك عنصر واژگاني معمولاً به دو يا چند معنا ارتباط دارد كه به نظر مي­ رسد به طريقي به هم مربوطند. واژگان چند­معنا در مصحف شريف، بيش از يك معنا و مفهوم را در نهاد خود جاي داده­ اند. هدف از پژوهش حاضر تبيين زبان­ شناختي پديدۀ چند­معنايي در واژگان قرآن­ كريم و بازنمايي علل خوانش­ ها، ترجمه­ ها و تفسيرهاي مختلف در حوزۀ معنايي قرآن كريم است. نگارندگان با تكيه بر روش توصيفي - تحليلي و با استفاده از رويكرد معناشناسي واژگاني شناختي بروگمان و ليكاف (1998) معاني مختلف چهارده واژۀ چند­معناي قرآن­ كريم را استخراج و مورد تحليل و بررسي قرار داده­ اند. شايان ذكر است كه گزينش محدودِ واژگان تنها به دليل محدوديت حجم مقاله بوده است. نتايج نشان داد كه در واژگان چند­معناي قرآن كريم، چند مفهوم در ارتباط با يك مفهوم مركزي سازماندهي شده­ اند. در اين شبكۀ معنايي واژه­ ها­ي چند­معنا داراي معاني مركزي يا سرنمون هستند كه در مركز اين شبكه قرار مي­ گيرند و نيز داراي معاني حاشيه­ اي­ اند كه دورتر از معاني مركزي هستند كه حاصل بسط استعاري هستند. يافته‌ها نشان داد كه با اثبات وجود چند­معنايي در واژگان قرآن­ كريم مفسران و محققين مي­ توانند همۀ تفسير­هاي مختلف ارائه ­شده از آيه را در چارچوب قواعد زبان بپذيرند و در غير اين صورت تنها يك تفسير را به‌عنوان تفسير صحيح­ تر و برتر انتخاب كنند.

Polysemy is an event in which one lexeme is related to two or more senses. The polysemous words in Quran include more than one sense. The aim of the study is the linguistic interpreting of polysemy and representing reasons for various translations, and interpretations in Quran. Based on descriptive-analytical method and cognitive lexical semantic approach on the basis of Brugman and Lakoff thesis (1998), the authors have investigated various senses of 14 polysemous words of Quran. It was concluded that some senses organized related to a prototype; so that, the polysemous words include a central sense, prototype, located in the center and the peripheral senses far from the prototype caused by metaphoric expansion. Proving the existence of the polysemy in Quran, the interpreters can accept various interpretations presented for the verse; or will select just one as the superior one.