زيبايي‌شناسي انتقادي اشعار ادونيس بر اساس مكتب فرانكفورت

Analysis of the Adonis poems based on the Frankfurt school of critical aesthetics

نظريه­ ي زيبايي­ شناسي انتقادي مكتب فرانكفورت، به هنر به­ مثابه­ ي يك مقوله ­ي مستقل مي­ نگرد و بر اصالت آن تاكيد مي­ نمايد. بر اساس مباني اين نظريه، موفق بودن يك اثر هنري در گرو سازش نكردن با ناسازگاري­ ها و عدم تاييدآن­هاست. ادونيس به عنوان شاعر نوگراي معاصر عربي، با بهره ­گيري از ساخت‌هاي جديد زباني، بر آن است تا امكان­ هاي جديد شعري را تجربه كند. زبان انتقادي وي، نظام ساكن و تاييدگر سلطه را به لرزه درمي ­آورد، تناقض ­هاي موجود در جامعه را افشا مي­كند و مي­ كوشد تا جامعه­ اي بر پايه­ ي عدالت، آزادي و انديشه ­ورزي بنا نمايد. در پرتو اهميت مسأله، پژوهش حاضر تلاش دارد تا براساس نظريه­ ي زيبايي­ شناسي انتقادي و با روش توصيفي-تحليلي، به بررسي اشعار انتقادي ادونيس در دفترهاي شعري «أغاني مهيار الدمشقي»، «تنبأ أيها الأعمي» و «هذا هو إسمي» بپردازد؛ دفترهايي كه در آن شاعر قضاياي موجود در جامعه را به­ چالش مي­ كشد و براي بيداري و روشنگري انسان معاصر و آشنايي وي نسبت به آزادي و شهامت انتقاد نسبت به نابساماني شرايط حاضر در جهت رسيدن به جامعه تلاش مي ­نمايد. بررسي نمونه ­هاي شعري شاعر، نشان­ دهنده ­ي آن است كه ادونيس به استقلال هنر، باور دارد و كوشيده تا ملت عرب را بيدار سازد. او نپذيرفته كه يك شاعر در قيد و بند باشد، از حكومت يا حاكم خاصي دفاع نمايد و يا وامدار شخص يا اشخاصي باشد؛ بلكه از نظر او وظيفة شاعر اين است تا ضمن سلطه ناپذيري، در برابر هر نيرويي كه انسان را محدود مي­ سازد و آزادي وي را سلب مي­كند بايستد و با آن جريان به مبارزه برخيزد.

The critical aesthetic theory of Frankfurt school regards art as an independent field and emphasizes its genuineness. According to this theory, success of a work of art depends on irreconcilability to compatibilities and disapproval of them. Ali Ahmad Saeid, a contemporary Arab poet, has been considered as a modernist in Arabic literature, and he has tried to use new language structures to experience new poetry. His critical language shakes the dominant ruling system and reveals the contrasts in the society. He tries to create a society based on justice, freedom and thinking. This research seeks to review Adonis's critical poetry in his anthology based on critical linguistics and the conceptual analysis method. The chapters of his book of poems challenge the events in the society, raise public awareness and awaken the society so as to criticize the current turbulent situation freely. The research gives evidence that the poet not only believes in the independence of poets of the government or certain people but also regards this as a poet’s duty to stand against any force which restricts him.