پديد آورندگان :
شهبازي، علي اصغر دانشگاه بين‌المللي امام خميني (ره) - دانشكده ادبيات و علوم انساني - گروه زبان و ادبيات عربي، قزوين، ايران , حاجي ملا ميرزايي، حميد دانشگاه جامع امام حسين (ع) - دانشكده مديريت - گروه مديريت و برنامه‌ريزي، تهران، ايران
كليدواژه :
قرآن كريم , معناشناسي , تبعيت , رابطه همنشيني , معناي محوري
چكيده فارسي :
مفهوم تبعيت و اقسام آن در قرآن كريم از موضوعات بسيار گسترده و مهمي است كه گاه به شكل صريح و روشن و گاه به‌صورت غيرمستقيم، در قالب داستان‌ها، پيام‌هاي قرآني و زندگي پيروان حق و باطل متبلور شده است كه پرداختن به آن، مختصات پيروي در آيات قرآن كريم را به تصوير مي‌كشد. يكي از روش‌هاي پي‌گيري موضوع مذكور، تكيه بر معناشناسي كلمات كانوني اين حوزه، چون «تَبِعَ»، «أطاعَ»، «اِقتَدَي»، «اِستِجابَ» و مانند آن است. در مقاله حاضر، تلاش شد با تكيه بر كلمۀ كانوني «تَبِعَ» و مشتقات آن، جايگاه معنايي اين واژه در نظام واژگاني قرآن، با ملاحظۀ واژه‌هاي هم‌حوزه، شامل واژه‌هاي مترادف، متقابل و مجاور، در محور همنشيني، تبيين و بررسي توصيفي شوند تا دلالت‌هاي مرتبط با پيروي در نظام و دستگاه تصوري قرآن به دست آيند. كاربرد واژه «تَبِعَ» و مشتقات آن در بيش از 170 آيه قرآن و نيز همنشيني با واژگاني چون «الله»، «رسول»، «اولوالأمر»، «تقوي»، «أهواء»، «هدايت»، «عصيان» و غيره نشان مي‌دهد پيروي در دو ساختار كلّي «بيروني» و «دروني» و به سه شكل «قلبي»، «زباني» و «عملي» تجلّي يافته و پيروي راستين از نگاه آيات، تنها منحصر به سخن و در قلب نبوده است؛ بلكه جلوۀ خارجى و اطاعت عملى هم مى‌خواهد و جلوه‌گاه آن، اطاعت بى‌قيد و شرط در همۀ مسائل زندگى از فرمان خدا، پيامبر(ص) و اولوالامر و رهبران حق است.
چكيده لاتين :
Exploring the significance of synonymy is among the main objects of semantic studies in Holy Quran to show the varieties in their signification and semantic networks. One such word is “Tabe’a” (obedience) which is synonymous with “At’a” (obey), “Eqtadi” (follow), “Estejab” (abide), etc. Nonetheless, these words are different stylistically, a phenomenon clearly evident in Qur’anic verses. The present study focuses on the word “Tabe’a” and its derivatives to investigate its meaning in the lexical network of Holy Quran with respect to the words in the same lexical field, including synonyms, antonyms, and collocations in the paradigmatic axis, so that its signification could be substantiated within the lexicon network of Holy Quran. The word and its derivatives have been used in more than 170 verses in Quran. It is collocated with such words as “Allah” (God), “Rasoul” (The Messenger), “Ol-ol-Amr” (Responsible), “Taqva” (Piety), , “Hedayat” (Guidance), “Osyan” (Disobedience), illustrating that obedience follows internal and external structures and has been used for both guidance and deviation, along with linguistic, practical, and mental forms. With regards to the verses, true obeisance is not merely bound to mental and linguistic aspects of the word, but requires to be practically implemented as well, manifested in full obedience of God’s, the Holy Prophet’s (pbuh), Ulu l-Amr’s, and just leaders’ orders.
