كليدواژه :
خطاب و فراخواني , سوژه و جنسيت , وجهه , صادق هدايت
چكيده فارسي :
بنا به رخدادهاي اجتماعي- فرهنگي ايران پس از مشروطيت، شكل هاي فراخواني سوژه هاي انساني و وجوه برساخت هويتي آنان تغييركرده؛ اين امر بر برساخت سوژه هاي داستاني اثر گذاشت. يكي از اين موارد شكل متمايز فراخواني جنسيتي سوژه هاي زن است كه در همان داستان هاي آغازين ادبيات معاصر فارسي بويژه در داستان هاي صادق هدايت ديده مي شود. در اين نوشتار با نگاهي برساخت گرايانه، خطاب و فراخواني جنسيتي سوژه ها در داستان هاي صادق هدايت طبقه بندي و تفسير شده‌است. براي تبيين سطح كلان بحث، به نظريه آلتوسر و براي تحليل دلالت هاي متني به آراي گافمن، براون و لوينسون استناد شده‌است. نتيجه نشان مي دهد كه برساخت موقعيت/ وضعيت هر يك از سوژه هاي داستاني حاصل سه سطح فراخواني تنانه، كنش محور و متعلقات محور است كه بر زبان راويان يا سوژه هاي داستاني جاري شده و همين خطاب ها سبب وجهه مثبت يا منفي سوژه ها شده‌است. البته در خطاب و فراخواني تنانه، اگرچه توصيف بدن ها به شكل ابژكتيو و عيني صورت گرفته‌است، به هنگام ارزيابي و قضاوت درباب همان بدن ها، معيار وجهه بخشي، ذهني- ذوقي و مبتني بر معيارهاي زيبايي شناختي كلاسيك است. برعكس سطح مذكور، بنا به غلبه نگاه رئاليستي بر متن ها، در فراخواني هاي كنش و متعلقات محور، مناسبات طبقاتي و شكل هاي سليقه و مصرف سوژه هاي موضوع فراخواني، ملاك انواع وجهه بخشي است. بر همين اساس اگرچه كليت برساخت جنسيتي سوژه هاي زن داستان هاي هدايت همسو با فرديت گرايي جهان معاصر بر مناسبات شخصي و تاريخي سوژه ها استوار است، ملاك هاي وجهه بخشي در آن، به صورت مرزي و توأمان بر مبناي انواعي از معيارهاي معرفتي- زيبايي شناختي كلاسيك و معاصر سامان يافته‌است.
چكيده لاتين :
Due to the socio-cultural events following the Constitutional Revolution in Iran, the forms of interpellation of human subjects and their identity construct have substantially changed, affecting the construct of subjects in fiction. Unique interpellation of female subjects in the early 20th-cenutry Persian fiction, especially in that of Hedayat, could be cited as a great example of this phenomenon. Employing a constructivist approach, the present paper seeks to interpret and classify the gender-based interpellation of subjects in Hedayat’s stories. In doing so, the discussion at the macro-level in this study draws on the ideas of Althusser, whereas for the analyses of textual signs on the micro-level, Goffman, Brown and Levinson’s theories have been used. The results show that the construction of location/situation of each fictional subject is, in fact, an outcome of the three layers of bodily, reaction-oriented and belonging-oriented interpellation. These have been expressed by narrators and fictional subjects and have, accordingly, created positive or negative faces for the subjects. Although bodies have been objectively described in bodily interpellation, the final assessment of the same bodies, as the main criterion of face-formation, is basically fulfilled through mental factors, on the basis of classical aesthetics. In contrast, due to the dominance of realism in the texts, in reaction-oriented and belongings-oriented layers of interpellation, class relations, forms of consumption, and taste of subjects are among the main criteria for face-formation. Although the gender-based construction of female subjects in Hedayat’s stories, in line with the attested individuality in the contemporary world, is mainly based on personal and historical relations of subjects, its face-forming criteria have been formulated on the basis of a variety of epistemic and aesthetic factors.
