پديد آورندگان :
كرمي، سارا پژوهشگاه هواشناسي و علوم جو تهران - گروه پژوهشي آلودگي هوا و گردوخاك , خدام، نوشين پژوهشگاه هواشناسي و علوم جو تهران - گروه پژوهشي آلودگي هوا و گردوخاك , صحت كاشاني، ساويز پژوهشگاه هواشناسي و علوم جو تهران - گروه پژوهشي آلودگي هوا و گردوخاك , رهنما، مهدي پژوهشگاه هواشناسي و علوم جو تهران - گروه پژوهشي كاوش هاي جوي
كليدواژه :
رخدادهاي گردوخاك , نيمه جنوبي ايران , تحليل همديدي , مدل HYSPLIT
چكيده فارسي :
فعاليت چشمه‌هاي گسيل گردوخاك واقع در نواحي خالي از سكنه كشور عربستان سعودي و همچنين بيابان‌هاي امارات، در برخي مواقع سال به‌ويژه فصل بهار، سبب تشديد گردوخاك در مناطق جنوبي ايران مي‌شود. در اين مطالعه چهار پديده شديد و فراگير گردوخاك كه در آن‌ها چشمه‌هاي گردوخاك كشورهاي حاشيه جنوبي خليج‌فارس فعال بوده و نيمه جنوبي ايران را تحت تأثير قرار داده‌اند، بررسي شد. پس از انتخاب رخدادهاي شديد و فراگير گردوخاك در منطقه، براي هر مورد به‌صورت جداگانه كد پديده و ديد افقي در ايستگاه‌هاي همديدي كشور ايران و كشورهاي همسايه بررسي شده، پايش فضايي توفان‌هاي رخ‌داده با تصاوير رنگ واقعي سنجنده MODIS انجام شد. سپس سامانه‌هاي همديدي مؤثر بر رخداد گردوخاك با استفاده از دادههاي باز تحليل‌شده بررسي شده و مدل لاگرانژي HYSPLIT به صورت ماتريسي و به روش پس رو به‌منظور تعيين مسير انتقال توفان گردوخاك اجرا شد. بررسي رخدادهاي گردوخاك در منطقه موردمطالعه نشان داد كه به‌طوركلي شكل‌گيري يك سامانه كم‌فشار كه در برخي موارد با جبهه‌هاي جوي نيز همراه است در منطقه، به‌ويژه بر روي خليج‌فارس و قرارگيري مناطق خشك حاشيه جنوبي خليج‌فارس در جلوي مركز كم‌فشار و وزش بادهاي جنوب و جنوب‌غربي در اين مناطق سبب انتقال گردوخاك از كشورهاي حاشيه جنوبي خليج‌فارس به مناطق جنوبي ايران مي‌شود. خروجي مدل HYSPLIT نيز نشان داد كه در كليه پديده‌هاي گردوخاك موردمطالعه، وجود جريانات جنوبي در منطقه سبب انتقال گردوخاك به خليج‌فارس و بخش وسيعي از جنوب ايران شده است.
چكيده لاتين :
Dust storm is a complex process that is influenced by the interactions of atmospheric systems and is basically
caused by conditions such as high wind speeds, bare soil and dry air. In recent years, the occurrence of this
phenomenon in the Middle East is increasing. Continuation of more than a decade of drought in Iran and other
countries in the West Asian region, along with the impact of other environmental factors, has led to a crisis of
natural resources and environment in the region; As the country is currently facing serious problems such as
water shortage, drought and dust. The Middle East is part of the dust belt that stretches from Africa to western
and central Asia. Favorable weather conditions, along with other factors mentioned above, have caused the
southern and southwestern regions of Iran to be affected by dust hotspots outside the country’s geographical
borders. In general, at certain times of the year, the activity of dust sources located in the areas of central Saudi
Arabia, as well as the deserts of Jordan, intensifies dust in the southern regions of Iran. In this study, several
severe and pervasive dust storms were investigated in which dust sources in the southern shores of the Persian
Gulf were active and affected the southern half of Iran. After selecting some severe and pervasive events for
each case separately, the following actions were taken. Investigation of weather code and visibility in the synoptic
stations of Iran and neighboring countries; Spatial monitoring of storms with True-color images of MODIS sensor;
Investigation of effective atmospheric systems and analysis of atmospheric conditions leading to dust occurrence
using ERA-Interim data with horizontal resolution of 0.75 × 0.75 degrees; Implementation of HYSPLIT Lagrangian
model by backward method to determine the transmission path of dust storm. The study of these dust events
showed that in general, the formation of pressure gradient with changes in mean sea level pressure due to the
entry of atmospheric systems or changes in surface temperature, increases wind speed near the surface, which
if the ground surface is favorable causes dust emission. The wind direction determines the dust path. In addition,
with the presence of weather front in the cold seasons, changes in wind velocity (speed and wind direction)
provide suitable conditions for the activation of dust hotspots and ultimately cause the emission and transport
of dust particles; Therefore, with the activation of dust sources in the countries located on the southern shores
of the Persian Gulf, with each of these synoptic patterns, dust is emitted from these areas.
