نسبت علم و دين در گذر تاريخ (دوره پيشارنسانس با تأكيد بر اسلام و مسيحيت)

The relationship between science and religion throughout history (Pre-Renaissance period with emphasis on Islam and Christianity)

در طول تاريخ ِجوامع ديني، سرنوشت علوم به ويژه علوم عقلي همواره به به دست آموزه‌هاي إلاهياتي آن جامعه بوده است از اين نظر بررسي نحوه تعامل علوم به ويژه علوم عقلي با دين به معناي آموزه‌هاي إلاهياتي داراي اهميت است؛ اثر پيش رو كه پژوهشي با رويكرد تاريخي است ضمن توصيف و تحليل آراء مورخان درباره چگونگي تعامل علم و دين در دوره ماقبل تاريخ، يونان باستان و قرون وسطي در جهان مسيحيت و اسلام به اين نتيجه مي‌رسد كه علم و دين در طول تاريخ همواره نسبت‌هاي پويا، دو طرفه‌ و گوناگوني با يكديگر داشته‌اند با اين همه از زمان شكل گيري علوم، چه در يونان باستان و چه در قرون وسطي در عالم اسلام و مسيحيت همواره بين بخشي از آموزه‌هاي علوم به ويژه علوم عقلي با مواضع إلاهياتي برخي از مذاهب ديني نوعي ناسازگاري وجود داشته است؛ با اينكه مسيحيت و اسلام هر دو در ابتداي ظهورشان سبب رشد علوم بودند و علوم- علوم عقلي- نيز روش لازم را براي تبيين تعاليم ديني در اختيار إلاهيدانان مي‌گذاشت اما همواره نوعي ناسازگاري بين ‌ساختار ذهني - رواني مفسران آموزه‌هاي ديني و يافته-هاي علوم عقلي وجود داشته است.

Throughout the history of religious societies, the fate of the sciences, especially rational knowledge has always been at the hands of the theological doctrine of that society. In this research, we used a historical approach to describe and analyze the views of historians on how science and religion interacted in prehistoric times, ancient Greece, and the Middle Ages in the world of Christianity and Islam concludes that science and religion have had dynamic, two-way and diverse relationships with each other. However, since the formation of science, there was always a conflict between theological doctrine and science, especially rational knowledge, both in ancient Greece and the world of Islam and Christianity in the Middle Ages; Although Christianity and Islam both at the beginning of their emergence, led to the growth of science an‎d science itself - the rational Knowledge specifically - also provided the required methods for explaining religious doctrine to Muslim and Christian theologians, but there has always been a kind of incompatibility between the mental–- psychological structure of the interpreters of religious doctrine, and the findings of rational knowledge.