مطالعه اثر محيط كشت و تنظيم‌كنندۀ رشدي در ريزپيوندي برخي از ارقام گيلاس

Effect of culture media and growth regulators on micrografting of some sweet cherry cultivars

ريزپيوندي، روشي جديد براي تكثير يك گياه كامل جهت ايجاد باغ‌هاي سالم مي‌باشد. اين مطالعه باهدف بررسي تاثير محيط كشت و وجود تنظيم كنندۀ رشدي برريزپيوندي تعدادي از ارقام گيلاس در شرايط درون شيش هاي در قالب آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كاملا تصادفي در مركز تحقيقات كشاورزي خراسان رضوي در طي سال‌هاي 1394 تا 1396 انجام شد. ريزپيوندي با پيوندك‌هاي مريستمي از هفت رقم گيلاس به عنوان فاكتور اول روي پايه "گزيلا 6" به روش اسكنه در چهار تيمار مختلف محيط كشت و تنظيم‌كننده رشدي به عنوان فاكتور دوم انجام شد. گياهان ريزپيوندي، ابتدا برروي محيط‌هاي مختلف تيماري استقرار يافتند. بعد از سه هفته، نمونه ها جهت ريشه‌زايي به محيط MS با يك ميلي‌گرم در ليتر ايندول 3- بوتيريك اسيد (IBA) و براي سازگاري به بستر پرليت/ پيت موس با نسبت برابر منتقل شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه براي همه شاخص‌هاي ريزپيوندي در بين تيمارها، ارقام ( به جز شاخص زمان گيرايي) و اثرات متقابل رقم در تيمار اختلاف معني دار وجود داشت. بين تيمارها، تيمار محيط كشت MS حاوي يك ميلي‌گرم در ليتر بنزيل آدنين (BA) داراي بيشترين درصد موفقيت پيوند (39 درصد)، تعداد برگ (4/7)، رشد طولي (6/2 سانتي متر) و زمان شروع گيرايي پيوند (3/2 روز) بود و در بين ارقام، رقم گيلاس"حاج يوسفي" براي شاخص درصد موفقيت پيوند (35/4 درصد) و رشد طولي (5 سانتي متر)، رقم گيلاس "سياه مشهد" براي شاخص زمان گيرايي (3/8 روز) و رقم گيلاس "دوم رس مشهد" براي شاخص تعداد برگ (3/5) داراي نتايج بهتري بودند و در نهايت در ريزپيوندهاي موفق، ميزان ريشه زايي 41 درصد و سازگاري 25/3 درصد بدست آمد. استفاده از روش ريزپيوندي در ارقام گيلاس به دليل سرعت و پتانسيل بالاي توليد نهال، جهت اصلاح باغ‌هاي ناسالم و قديمي درختان گيلاس توصيه مي گردد.

Micrografting is a new method for propagation of plant to create healthy gardens. The aim of this study was to investigate the effect of different concentrations of culture medium and growth regulators on micrografting of some of sweet cherry cultivars in vitro using a factorial experiment based on a completely randomized design at the Khorasan Razavi Agricultural Research Center during 2015-2017. Micrografting with meristem scions from seven sweet cherry cultivars as the first factor were grown on rootstock of "Gisela 6" using cleft grafting in four different treatments of culture medium and growth regulators as the second factor. after grafting the micrografted plants were cultured in different treatments and after three weeks were transferred in MS medium with 1 mgl-1 IBA for rooting and then they were transferred to perlite/peat moss (1:1) for adaptation. The results showed significant differences between cultivars for all indices (except grafting time), but there were significant difference for all indices between treatments and interaction effects at the is probability level. MS culture medium containing 1 mgl-1 BA treatment had the highest successful grafting (39%), leaf number (4.7), longitudinal growth (6.2 cm) and grafting time (3.2 Day). Among the sweet cherry cultivars; "Hajyousefi" for successful grafting (35.4 %) and longitudinal growth (5 cm), "Siah-e Mashhad" for grafting time (3.8 Day), and "Dovomras" for leaf number index (3.5) had better results compared to other cultivars. In total, among successful micro grafted plants, percentage of rooting and adaptation were 41% and 25.3%, respectively. Micrografting of sweet cherry cultivar is a good method to accelerate plant propagation in order to recover unhealthy orchards of the sweet cherry trees.