مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي پتانسيل نشت از جناح راست سد بهشت آباد با استفاده از مطالعات هيدروژئولوژي

چكيده فارسي :

ساخت سدها بر روي سازندهاي آهكي هر چند از لحاظ مورفولوژي داراي ساختگاه‌هاي با شكل مناسب مي‌باشد. ولي معمولاً احداث سد برروي اين سازندها باعث نشت از مخزن سد به سمت پايين دست و يا حوضه‌هاي مجاور شده و ميزان آن بعضاً بيشتر از آنچه انتظار مي‌رود صورت مي‌گيرد. سد بهشت‌آباد در مرحله مطالعات قرار دارد و تقريباً در انتهاي محور تاقديسي به نام سنگويل از جنس دولوميت - آهكي با ضخامت حدود 700 متر واقع شده است. جناح راست مخزن عمدتاً به طور مستقيم با اين سازند كارستي در تماس مي‌باشد. بررسي‌هاي هيدروژئولوژي با هدف نشت از مخزن در جناح راست شامل آزمايش‌هاي اندازه‌گيري سطح آب و هيدروشيمي گمانه‌ها، اندازه‌گيري دبي و هيدروشيمي چشمه‌ها و مطالعات ايزوتوپهاي محيطي انجام گرديد. نتايج بدست آمده نشان داد كه سطح آب آبخوان در جناح راست مخزن داراي نوسانات بسيار مشابه با اختلاف حداقل و حداكثر 5/2 تا 3 متر است. سطح آب از يال شمالي با تراز حدود 1625 به سمت چشمه‌ها در يال جنوبي با تراز حدود 1595 و با گراديان حدود 7 در هزار كاهش مي‌يابد. تخليه از چشمه‌ها در يال جنوبي نيز با نوسانات مشابه داراي سه ضريب فرود است ضريب فرود α_1 در مرتبه 2-10 نشان دهنده جريان حدواسط (افشان- مجرايي) با سهم 15 در صد از جريان و ضرائب α_(3 ) و〖 α〗_2 در مرتبه 3-10 نمايانگر جريان افشان با سهم حدود 85 درصد جريان آبخوان مي‌باشند. پارامترهاي هيدروشيمي و ايزوتوپي چشمه‌ها و گمانه‌ها نيز داراي نوسانات كم است اين تغييرات براي آنيونها و كاتيونها كمتر از 20 درصد و براي هدايت الكتريكي و اسيديته كمتر از 5 درصد است. ميزان ايزوتوپهاي محيطي در چشمه‌ها و گمانه‌ها نيز تغييرات زيادي را نشان نمي‌دهد به طوري كه انحراف معيار كمتر از 2/1 پرميل برايD δ و كمتر از 2/0 پرميل براي 18Oδ از اطلاعات برداشت ماهيانه حاصل گرديد. همچنين ميزان ايزوتوپها محيطي ارتفاع تغذيه چشمه‌ها در يال جنوبي در پايين دست محور را حدود 2300 متر و از بارشهاي پر حجم و برف دو يال نشان مي‌دهد. در نهايت، تلفيق بررسي‌هاي انجام شده بيانگر وجود كارست با نوع جريان حدواسط (افشان- مجرايي) تا افشان مي‌باشد كه با اين نوع جريان در زمان آبگيري نشت از مخزن به يال شمالي و از آنجا به يال جنوبي انتقال و از چشمه‌هاي پايين دست محور در يال جنوبي تاقديس تخليه مي‌گردد.