ترابي، رقم جديد گندم آبي مناسب كشت در مزارع تحت تنش خشكي مناطق معتدل كشور

Torabi, new wheat cultivar suitable for water-stressed conditions of temperate regions of Iran

گندم ترابي در سال 1389 درقالب خزانه 28th SAWSN از مركز تحقيقات بين المللي ذرت و گندم (سيميت) به كشور وارد شد و در سال زراعي 90-1389 در شرايط قطع آبياري از مرحله سنبله دهي مورد ارزيابي قرار گرفت. سپس در سال زراعي 91-1390 در آزمايش مقايسه عملكرد مقدماتي اقليم معتدل تحت شرايط تنش خشكي آخر فصل در كرج با عملكرد 4878 كيلوگرم در هكتار در مقابل متوسط عملكرد 3939 كيلوگرم در هكتار رقم شاهد پارسي انتخاب شد. اين رقم در سال زراعي 92-1391 در آزمايش مقايسه عملكرد پيشرفته مناطق معتدل كشور با ميانگين عملكرد دانه 6634 كيلوگرم در هكتار در شرايط تنش خشكي در مقايسه با عملكردهاي 6073 و 6768 كيلوگرم در هكتار به ترتيب ارقام شاهد پارسي و سيروان براي بررسي سازگاري انتخاب شد. ميانگين عملكرد رقم ترابي در آزمايش سازگاري اقليم معتدل طي سال هاي 94-1392 در شرايط تنش خشكي 6516 كيلوگرم در هكتار در مقابل 6110 كيلوگرم در هكتار رقم سيروان و 5697 كيلوگرم در هكتار رقم پارسي بود و عملكرد اين رقم نسبت به ميانگين كل شاهدهاي آزمايش در شرايط تنش 9/41 درصد برتري نشان داد. با توجه به وضعيت خوب واكنش رقم ترابي نسبت به بيماري هاي زنگ زرد و زنگ قهوه اي و همچنين زودرسي و كيفيت نانوايي خيلي خوب آن، رقم جديد براي بررسي در سطح مزارع زارعين انتخاب شد كه در مجموع آزمايش هاي تحقيقي- ترويجي داراي ميانگين عملكرد دانه 8637 كيلوگرم در هكتار در شرايط بهينه و 5672 كيلوگرم در هكتار در شرايط قطع آبياري در مقايسه با ميانگين عملكرد ارقام شاهد پيشتاز با عملكرد 6150 كيلوگرم در هكتار در شرايط بهينه و شاهد سيروان با عملكرد 5104 كيلوگرم در هكتار در شرايط تنش بود.

Torabi wheat cultivar introduced to iranian wheat breeding program through an international nursery from CIMMIT (28th SAWSN) in 2010 and was evaluated under terminal drought stress implemented from the flowering stage in 2010-2011 cropping season. Then in 2011-2012 cropping season it was tested in the preliminary regional wheat yield trial under terminal drought stress in Karaj and was selected based on its average grain yield of (4878 kgha-1) compared to the average grain yield of (3939 kgha-1) Parsi check cultivar. This cultivar was further studied in the advanced regional wheat yield trial in the temperate regions of the country during 2012-2013 and with average grain yield of 6634 kgha-1 under drought stress condition compared to 6073 and 6768 kgha-1 yields of check cultivars Parsi and Sirvan, respectively, was selected for evaluation in the adaptability and yield stability. The average grain yield of Torabi (line M-92-20) in adaptability experiment during the years 2013-2015 under drought stress conditions was 6516 kgha-1 compared to 6110 kgha-1 of Sirvan check cultivar and 5697 kgha-1 of Parsi check cultivar and also its total grain yield mean was 3% higher than the average grain yields of all genotypes. Due to the resistant reaction of the line M-92-20 to stripe and leaf rust diseases, as well as the early maturity and very good bread making quality, this line was selected for evaluation in the on-farm trials in farmer’s fields. Overall in farmer’s fields, this line had grain yield mean of 8637 kgha-1 under normal irrigation, and 5672 kgha-1 under water deficit conditions compared to the average yield of check cultivars with 6150 kgha-1 under optimal conditions and 5104 kgha-1 under water deficit conditions.