تأثير روش هاي خاك ورزي و مديريت بقاياي ذرت بر عملكرد گندم و كنترل علف هاي هرز در منطقه زرقان استان فارس

Effect of tillage methods and corn residue management on wheat yield and weed control in Zarghan region of Fars province

به منظور بررسي اثر روش­ هاي خاك­ ورزي رايج، كم­ خاك ­ورزي و بي­ خاك­ ورزي همراه با مديريت بقاياي گياهي ذرت بر تنوع گونه­ اي، تراكم و وزن خشك علف‌­هاي هرز و عملكرد و اجزاي عملكرد گندم، آزمايشي سه ساله به صورت كرت­ هاي خُرد شده در قالب طرح پايه بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار طي سال­ هاي 1393 تا 1396 در مركز تحقيقات زرقان فارس اجرا شد. نتايج نشان داد تركيب گونه­‌اي علف­ هاي هرز تحت تأثير نوع خاك ­ورزي و مديريت بقايا قرار گرفت به نحوي كه خاك­ ورزي حفاظتي بخصوص كم ­‌خاك ­ورزي منجر به كاهش 30 درصدي آلودگي علف­ هاي هرز شد. با گذشت زمان تراكم علف­ هاي هرز چندساله در سيستم بي‌­خاك ­ورزي افزايش يافت درحالي كه انجام عمليات خاك­ ورزي رايج و كم­ خاك ­ورزي با حفظ بقايا توانست تراكم علف­ هاي هرز چند ساله را بيش از 60 درصد كاهش دهد. بيشترين عملكرد دانه گندم (8113 كيلوگرم در هكتار) در سيستم كم­ خاك ­ورزي و حفظ بقايا حاصل شد كه در مقايسه با حذف بقاياي گياهي بيش از 30 درصد افزايش در عملكرد مشاهده شد. بيشترين شاخص برداشت دانه (40/26درصد) در سيستم خاك ­ورزي رايج و حفظ بقايا حاصل شد درحالي كه بيشترين وزن هزار دانه (40/18گرم)، تعداد دانه در مترمربع (20827 عدد) و عملكرد بيولوژيك (20084 كيلوگرم در هكتار) در سيستم كم ­خاك­ ورزي و حفظ بقاياي ذرت به دست آمد. به ­طور كلي در تناوب ذرت-گندم انجام عمليات كم­‌خاك­ ورزي و حفظ 30 درصد بقاياي گياهي ذرت در سطح خاك در استان فارس قابل توصيه است.

To evaluate the effect of different tillage methods (CT: conventional tillage, RT: reduced tillage, and NT: no-tillage), and residue management of corn on species diversity, density and dry weight of weeds, as well as yield and yield components of wheat, a 3-years trial was conducted using a split-plot experiment based on a randomized complete block design (RCBD), with three replications during 2014-2017 at the Research Center of Zarghan, Fars Province, Iran. Results showed that species diversity of weeds was affected by tillage methods and residue management, so that conservation tillage especially RT method decreased 30% of weed infestations. Over time, applying NT method increased perennial weed density, while CT and RT methods accompanied by residue retention reduced 60% of perennial weed density compared to NT method. Applying RT method and residue retention maximized grain yield of wheat (8113 kgha-1) up to 30% compared to residue removal. The highest harvest index (40.26%) was obtained by CT method and residue retention, but the maximum 1000-grain weight (40.18 g), grain number per m2 (20827 seeds), and biological yield (20084 kgha-1) were achieved by RT method and corn residue retention. In general, adopting RT bill age method and retaining 30% of corn residue is recommended for wheat-corn cropping system in fars provience.