آوان، اولين رقم زيتون با عملكرد بالاي روغن در مناطق نيمه گرمسيري ايران

Avan, the first olive cultivar with high oil yield in subtropical regions of Iran

بررسي سازگاري ارقام مختلف زيتون در شرايط اقليمي استان خوزستان نشان داده است كه بسياري از ارقام تجاري تحت تاثير گرماي منطقه قرار گرفته و عملكرد ميوه و به ويژه روغن آنها به شدت كاهش مي ­يابد. از سال 1377 چندين پروژه به نژادي جهت دستيابي به ارقام سازگار زيتون با مناطق نيمه گرمسيري كشور در مركز تحقيقات كشاورزي صفي ­آباد اجرا شد. در منابع ژنتيكي مورد ارزيابي، تك درختي (رقم آوان) با روند تجمع روغن متمايز از ساير ژنوتيپ ­ها شناسايي شد. ارزيابي­ هاي اوليه نشان داد كه تجمع روغن در رقم آوان دو مرحله­ اي بوده و ميزان روغن در آن از مرز 20 درصد نيز فراتر رفت، در صورتي كه ميزان روغن در ساير ارقام مثل رقم زرد و زيتون محلي دزفول، به ندرت به مرز 10 درصد مي رسد. در سال 1386 نهال­ رقم آوان جهت ارزيابي­ هاي بيشتر، در شهرستان باغملك واقع در شرق استان خوزستان كشت شد. نتايج آزمايشات در باغملك نيز توانايي بالاي تجمع دو مرحله ­اي روغن در رقم آوان را ثابت كرد. متوسط عملكرد درختان شش ساله رقم آوان 17 كيلو­گرم ميوه با ميزان روغن 21 درصد بود. درصورتي كه ميزان روغن در رقم ماوي (محلي باغملك) 10/5 درصد و در رقم كنسرواليا كمتر از 10 درصد بود. اين بررسي­ ها نشان داد كه آوان يك رقم زيتون سازگار در مناطق نيمه­ گرمسيري با توانائي توليد 5 تا 7 تن ميوه و 1000 تا 1200 كيلوگرم روغن با تراكم 500 درخت در هكتار مي باشد. استفاده از اين رقم در مناطق نيمه گرمسيري كشور مانند شرق استان خوزستان، جنوب استان ­هاي فارس و كرمانشاه و مناطق مشابه، مي تواند عملكرد روغن در هكتار را 300 تا 400 كيلو­گرم افزايش دهد. آوان به تنش­ هاي زنده و غير زنده تحمل بالايي داشته و تاكنون هيچ گونه علائم خسارت آفات و بيماري­ ها و هم­چنين آفتاب سوختگي و خشكيدگي سرشاخه ­ها ديده نشده است.

Investigation on adaptability of various olive cultivars in the Khuzestan climate conditions showed that most of the commercial cultivars in these regions were affected by the warm weather so that their yield and oil were strongly reduced. To obtain adapted olive cultivars with high yield and oil percentage, several studies were implemented at Safiabad Agricultural Research Center since 1998. Among genetic resources, a genotype, Avan, that had different oil accumulation process from other genotypes was identified. Preliminary evaluations showed that oil accumulation curve in Avan was double sigmoid and its oil content exceeded 20%, while the oil content in other local cultivars, such as Dezful and Zard, can rarely exceed 10%. For further evaluations, Avan plants were cultivated in Baghmalek, located in the east of Khuzestan province, in 2007. The results of experiments in Baghmalek also showed that the oil accumulation process of Avan had double sigmoid curve. The average yield of 6-years-old trees of Avan was 17 kg with 21% oil content in the fresh fruits. In contrast, the amount of oil content in Mavi (local olive cultivar in Baghmalek) was 10.5% and in Conservolia foreign cultivar this amount was less than 10%. Results of these studies showed that Avan is an adapted olive cultivar for subtropical regions with the ability to produce 5 to 7 tons of fruit and 1000 to 1200 kg of oil per hectare. Using Avan in subtropical regions of Iran such as east of Khuzestan, south of Fars and Kermanshah provinces and similar regions, can increase the yield of oil in olive orchards about 300-400 kgha-1. Avan is tolerant to biotic and abiotic stresses so that no signs of damage by pests and diseases as well as sunburn and drying on its branches have been observed so far.