بهينه‌سازي تخصيص آب در دسترس بر مبناي شاخص پايداري آب زيرزميني در حوزه آبخيز ارازكوسه با استفاده از رويكرد پويايي سيستم

حفظ تعادل مناسب بين مسائل زيست‌محيطي و تقاضاهاي انساني و بهره‌برداري بهينه از منابع، تحت تقاضاهاي پيچيده در يك حوزه آبخيز و يا يك آبخوان نيازمند استفاده از تكنيك‌هاي رياضي است. در اين راستا تركيبي از دو تكنيك قدرتمند تجزيه و تحليل، شامل شبيه‌سازي و بهينه‌سازي در فرآيند تصميم‌گيري و مديريت جامع، پايدار و بهينه اقتصادي پروژه‌ها بسيار موثر و راهگشاست. در اين تحقيق، شبيه‌سازي سيستم منابع آب حوزه آبخيز ارازكوسه با استفاده از مدل پويايي سيستم در محيط نرم‌افزار VENSIMبر اساس روابط علي و معلولي انجام شد و بر اساس معادله بيلان آب حوزه، ميزان آب در دسترس حاصل از منابع آب سطحي و زيرزميني تخمين زده شد. محاسبه نياز آبي در مصارف مختلف شرب، محيط‌زيست، كشاورزي و صنعت انجام و بر اساس نيازها و آب در دسترس، مقدار عرضه آب به مصارف مختلف محاسبه شد. با استفاده از تكنيك برنامه‌ريزي خطي، بهينه‌سازي منابع آب با دو هدف حداكثرسازي سود اقتصادي حاصل از سطح زيركشت و حداقل‌سازي آب مصرفي در بخش كشاورزي، انجام شد. نتايج حاصل نشان داد كه 75 درصد تامين آب مورد نياز در مصارف مختلف به‌ويژه كشاورزي در حوزه آبخيز از آب زيرزميني تامين مي-شود. در حالي‌كه آب در دسترس حاصل از منابع آب سطحي تقريبا دو برابر بيشتر از آب زيرزميني است. اين موضوع نشان مي‌دهد كه عليرغم اينكه بخشي از آب تغذيه شده ممكن است زماني نقش رواناب داشته باشد اما حجم زيادي از آب در دسترس حوزه به شكل رواناب از دسترس خارج مي‌شود. لذا تامين آب مورد نياز مصارف مختلف به استفاده بيش از حد از ذخاير آب زيرزميني منجر مي‌شود.همچنين بررسي اثر بهينه‌سازي مصرف آب در بخش كشاورزي بر شاخص پايداري آب زيرزميني نشان داد كه اين شاخص از مقدار 14/4 در شرايط فعلي به مقدار 1/9 در شرايط بهينه آب مورد نياز كشاورزي تغيير مي-كند.

no abstract