بررسي ميزان پتانسيل آسيب پذيري و ارزيابي خطر سلامت نيترات و نيتريت در آبخوان دشت ازنا- اليگودرز

مقدمه: با توجه به اينكه در دشت ازنا اليگودرز، بخش عمده‌اي از مصارف شرب از آب‌هاي زيرزميني تأمين مي شود، بررسي ميزان غلظت نيترات و نيتريت و پتانسيل آسيب‌پذيري و ارزيابي خطر سلامت آب هاي زيرزميني و شرب دشت ازنا اليگودرز، به‌ منظور شناخت عوامل آلاينده براي حفظ سلامت مصرف‌كنندگان ضروري است.مواد و روش ها: پتانسيل آسيب پذيري دشت مورد مطالعه در مقابل عوامل آلاينده به روش درستيك بررسي شد. به منظور بررسي غلظت نيترات و نيتريت از ۲۵ چاه آب منطقه طي سال آبي ۱۳۹۷-۱۳۹۸ نمونه برداري و به روش استاندارد آناليز شدند. خطر سلامت انسان ها در استفاده شرب از آب‌هاي زيرزميني دشت مورد مطالعه به روش شاخص USEPA(آژانس حفاظت محيط‌ زيست ايالات‌ متحده) ارزيابي شد.يافته ها: نتايج روش درستيك نشان داد كه 45 درصد از منطقه داراي پتانسيل آسيب پذيري زياد (قسمت جنوبي دشت) و 65 درصد داراي پتانسيل آسيب پذيري متوسط (قسمت شمالي دشت) است. بر اساس نتايج آناليز، نيترات در آب شرب روستاهاي چقاطرم و اشرف‌آباد به ترتيب با دارا بودن ۵۶ و ۶۵ ميلي‌گرم در ليتر و نيتريت در آب هاي زيرزميني روستاهاي چم زمان، علي‌آباد و دره باغ به ترتيب با دارا بودن 3.5 ، 3.3 و 3.4 ميلي‌گرم در ليتر، بيش‌ از حد استاندارد سازمان بهداشت جهاني است. بر اساس نتايج ارزيابي خطر سلامت انسان ها، ۸۳ درصد از كودكان و ۸ درصد از زنان و ۴ درصد از مردان به‌ واسطه آلودگي نيترات آب‌هاي زيرزميني دشت مورد مطالعه با تهديد سلامت مواجه هستند (HQ 1)، صحت نتايج آسيب پذيري با واسنجي نتايج ارزيابي خطر سلامت و نتايج نقشه هم نيترات تائيد شد.بحث و نتيجه گيري: استفاده بي‌رويه از كودهاي شيميايي نيتراته و دفع غير اصولي فاضلاب‌هاي انساني (شهري و روستايي) عامل اصلي آلودگي نيترات و نيتريت در برخي نقاط است. بر اساس نتايج اين پژوهش و براي حفظ سلامت مصرف كنندگان بخصوص كودكان، استفاده از چاه هاي شرب آلوده توصيه نمي شود و پايش مستمر چاه هاي شرب منطقه ضروري است.