فراز و فرود حضور سياسي شيوخ نقشبندي در دوره شيبانيان

با زوال سلسله مغولان در ماوراءالنهر، رابطه حكومت و شيوخ صوفي وارد مرحله جديدي گرديد به گونه اي كه در دوره تيموريان صوفيان نقشبندي از نفوذ سياسي قابل توجهي در جامعه، بازار و دربار برخوردار شدند. هرچند نقشبنديه با برآمدن محمد خان شيباني و سقوط تيموريان، به ويژه در سمرقند، ضربه سختي را متحمل شدند، اما آن‌ها نه تنها در صحنه سياست ماوراءالنهر باقي ماندند، بلكه ضمن برقراري ارتباطي پيوسته و پر دامنه با دربار شيبانيان، توانستند نقش مهمي در معادلات قدرت در اين دوره ايفا كنند. چرايي و چگونگي تداوم اين ارتباط مسئله اين مقاله است. بنا بر يافته هاي اين پژوهش، ظهور حكومت شيعه مذهب صفويه در ايران و اتحاد اوليه بازمانده هاي تيموري با آن، به ارتباط شيبانيان با شيوخ سني مذهب نقشبندي ضرورت مي بخشيد. افزون بر اين، اختلافات داخلي ميان خاندان هاي نقشبندي، علايق و منافع محلي و اقتصادي آن‌ها و نيز مخالفت هايي كه عمدتا از جانب اهل شريعت متوجه آن‌ها بود، شيوخ مذكور را به برقراري ارتباطي بيش از پيش با حكومت سوق مي داد. منازعات داخلي خاندان هاي ابوالخيرخاني بر سر قدرت نيز به ويژه پس از عبيدالله خان در ورود شيوخ بانفوذ نقشبندي به عرصه سياست مؤثر بود.