تأملي درباره پديده پوپوليسم و انواع آن

شايد بتوان گفت كه يكي از نشانه‌هاي مهم زمانه كنوني در قرن بيست و يكم، افزايش رو به رشد پوپوليسم در ابعاد مختلف است، پيروزي‌هاي پوپوليست‌ها در انتخابات كشورهاي مختلف، مويد اين گزاره است. اما پوپوليسم چيست؟ و پوپوليست كيست؟ پوپوليسم از سنخ مفاهيم پرچالشي است كه هر چند، بسيار مهم هستند اما تعريفي واحد و مورد توافق از آنها وجود ندارد.در مقاله حاضر از دوگانه «پوپوليسم راست» و «پوپوليسم چپ» و تعريف و تفاوت‌هاي آنها سخن گفته مي‌شود. پوپوليسم راستي كه درونمايه آن، ملي‌گرايي، مهاجرت‌ستيزي، دشمني با احزاب حاكم، سياستمداران و فساد آنان است و داراي هفت شاخص «انتقاد از نخبگان و تكيه بر شعور متعارف»، «نمايندگي كامل از مردم مقدس»، «اهميت رهبر و بي‌اهميتي تشكيلات (جامعه بي‌ميانجي)»، «پوپوليسم، زاده دموكراسي اما خطري براي آن»، «غيريت‌ساز بودن پوپوليسم»، «ضد ليبرال‌بودن پوپوليسم» و «نمايندگي اخلاقي و نه سياسي‌داشتن پوپوليسم» مي‌باشد. در ادامه، پوپوليسم چپ با توجه به آثار دو نظريه‌پرداز برجسته آن يعني ارنستو لاكلائو و شانتال موفه توضيح داده مي‌شود كه متعهد به روايت ماركسيستي و منتقد هژموني نئوليبراليسم است و پوپوليسم را بحران سياسي ليبرال دموكراسي مي‌داند، بنابراين پوپوليسم چپ نه خواستار گسست از دموكراسي ليبرال بلكه به دنبال تحكيم و گسترش دموكراسي در برابر يك مخالف مشترك بنام اليگارشي است كه تحت سيطره نئوليبراليسم بر مردم مسلط شده است، به همين دليل از «بازگشت به سياست» يا «بازگشت به مردم» سخن به ميان مي‌آورد.