كاربرد مدل‌هاي فيزيكي براي تعيين ويژگي‌هاي شكافت و جريان در شكست سدهاي خاكريزه‌اي

در پديدة شكست سد خاكي، تعيين دقيق ويژگي‌هاي جريان، زمان و شكافت همراه با تحليل اجزاي هيدروگراف در كاهش آسيب‌پذيري دشت‌هاي سيلابي پايين‌دست و خسارت‌هاي مالي و جاني آن، نقش بسزايي دارد. در اين پژوهش از مدل‌هاي فيزيكي با خصوصيت‌هاي مختلف هندسي و مكانيكي براي بررسي سازوكار فرسايش و تكامل شكافت استفاده شد. در تحليل اجزاي هيدروگراف حاصل از شكافت نيز نتايج آزمايشگاهي با داده‌هاي تاريخي حاصل از مدل رياضي BREACH مقايسه شد. براي توسعة روابط جديد در تعيين دبي اوج (Qp)، پارامترهايي معرفي شده است كه تاكنون در تعيين آن به كار نرفته‌ است. در اين زمينه، از داده‌هاي تاريخي، آزمايشگاهي و شكست فرضي سدهاي واقعي، به‌عنوان مطالعة موردي استفاده شد. پژوهش‌ها نشان مي‌دهد زمان توسعة شكافت (tf)، وابستگي زيادي به ويژگي‌هاي هيدروليكي و شكافت داشته و بر اين اساس، روابط جديد بر مبناي آن پيشنهاد شده است. همچنين، روابط جديد معرفي‌شده مربوط به ارتفاع شكافت (Hb) به ارزيابي دقيق‌تر فرايند شكافت در حالت‌هاي روگذري جريان و رگاب منتهي مي‌شود. محدودة تغييرات عرض متوسط شكافت (Bave) برحسب ارتفاع جريان گذرنده از روي شكافت، كه در اين مطالعه تعريف شده است، دامنة وسيعي از سدهاي خاكريزه‌اي را فرامي‌گيرد. نتايج تحليل‌هاي آماري نشان داد كه ضريب تبيين (R2) براي رابطه‌هاي پيشنهادي براي تعيين Qp برحسب پارامترهاي شكافت و با استفاده از برنامه‌ريزي بيان ژن (GEP) و رگرسيون غيرخطي به‌ترتيب، برابر 0/84 و 0/84 است. اين ضريب براي تعيين روابط tf با رگرسيون و برحسب پارامترهاي هيدروليكي و شكافت به‌ترتيب، معادل 0/87 و 0/88 محاسبه شد. مقدار R2 در تعيين رابطه‌هاي جديد Hb با GEP و برحسب پارامترهاي بدنه و مخزن در حالت‌هاي روگذري جريان و رگاب نيز به‌ترتيب، برابر 0/99 و 0/99 بود.

No abstract