نقش ديپلماسي مسير دوم در حل منازعه تركيه-ارمنستان: مطالعه موردي كميسيون همبستگي ترك-ارمني

Role of Track Two Diplomacy in Resolving the Turkey-Armenia Conflict: Case Study of the Turkish-Armenian Reconciliation Commission

منازعه تركيه-ارمنستان به عنوان يكي از طولاني‌ترين منازعه ­هاي قرن حاضر ريشه در عوامل سرزميني و هويتي دارد. نوع منازعه، حضور بازيگران متعدد، منافع متعارض بازيگران و نبود روابط ديپلماتيك ميان دو كشور يافتن راه‌كاري براي حل منازعه را بيش از پيش مشكل ساخته است. از اين رو، فعاليت­هاي ديپلماسي مسير دوم از طرفي با توجه به كاربردي كه در رفع موانع ذهني در مناقشات هويتي دارند و از طرف ديگر با توجه به بسته بودن مسير مذاكرات رسمي در اين مناقشه مورد استفاده قرار گرفت. مهم‌ترين فعاليت ديپلماسي مسير دوم صورت گرفته از حيث از ميان برداشتن تابوي ارتباط ميان جوامع مدني ترك و ارمني، كميسيون همبستگي ترك-ارمني بود. اين كميسيون با هدف ايجاد زمينه‌اي كه دو طرف بتوانند موضوعات اصلي في­مابين را مورد بحث و بررسي و از ماحصل آن سطح روابط دو كشور را افزايش دهند در سال 2001 شروع به كار كرد، اما به دليل ضعف ­هاي موجود در طراحي فعاليت در سال 2004 با حصول دستاوردهاي اندك متوقف شد. مقاله حاضر با استفاده از الگوي ارزيابي چند لايه­اي ديپلماسي مسير دوم به بررسي نقاط قوت و ضعف فعاليت يادشده مي­پردازد و چرايي عدم موفقيت اين فعاليت در ايجاد زمينه­ هاي لازم براي دستيابي به صلح پايدار را مورد مداقه قرار مي­ دهد. در همين راستا، ميزان رعايت اصول پايه ديپلماسي مسير دوم، ميزان دستيابي به اهداف و نقش­هاي فعاليت مورد نظر در فضاي سياسي، اجتماعي و تاريخي حاكم بر منازعه به صورت كيفي سنجيده مي­ شود.

The Turkey-Armenia conflict, as one of the longest-running conflicts of the current century, has its roots in territorial and identity factors. The nature of the conflict, the presence of multiple actors, the conflicting interests of the actors, and the lack of diplomatic relations between the two countries have made it dramatically difficult to find a solution for resolving it. Hence, Track Two Diplomacy projects were applied in resolving the aforementioned conflict, on one hand due to their application in removing mental barriers in identity conflicts and on the other hand due to the closure of the formal negotiation. The most important Track Two Diplomacy project in terms of removing the taboo of communication between Turkish and Armenian civil societies was Turkish-Armenian Reconciliation Commission. The Commission was set up in 2001 with the aim of creating a platform for the two sides to discuss the main conflicting issues and, as a result, to increase the level of relations between the two countries, but due to weaknesses in the plan of the project it came to a halt in 2004 with little achievement. The present article examines the strengths and weaknesses of this project using the Multi-layer Model of Assessing Track Two Diplomacy and examines why this activity has not succeeded in creating the necessary factors for achieving lasting peace. In this regard, the degree of observance of the basic principles of Track Two Diplomacy, the extent of achievement based on the defined goals and roles in the political, social and historical environment governing the conflict is measured qualitatively.