پديد آورندگان :
دهقان، معصومه دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه علوم و مهندسي جنگل , سفيدي، كيومرث دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه علوم و مهندسي جنگل , صادقي، محمدمعين اداره منابع طبيعي و آبخيزداري استان آذربايجان غربي - اداره فني جنگلداري و جنگل كاري
كليدواژه :
جنگل‌شناسي , ساختار جنگل , شاخص زاويه يكنواخت , شاخص نزديك‌ترين همسايه
چكيده فارسي :
سابقه و هدف
ساختار توده عاملي كليدي در رشد، عملكرد و چگونگي تغيير و تحولات در جنگل است و ارزيابي ساختار جنگل هاي دست كاشت مي تواند نقش مهمي در بهبود جنگل كاري ها و اجراي به موقع تيمارهاي جنگل شناسي در هر توده ايفا نمايد. اين پژوهش با هدف بررسي ويژگي هاي ساختاري جنگل هاي دست كاشت در پارك جنگلي صايب تبريزي شهر تبريز با گذشت 25 سال از كاشت و رهاسازي مديريت آن انجام گرفت.
مواد و روش ها
در اين بررسي پس از بررسي هاي ميداني اوليه، سه قطعه يك هكتاري انتخاب و بر اساس شاخص هاي كمي، ساختار هر قطعه نمونه بررسي شد. در هر قطعه نمونه، مشخصه هاي ساختاري توده (نوع گونه، قطر برابر سينه، ارتفاع درخت، ارتفاع و قطر تاج درختان) براساس برداشت كامل همه پايه هاي درختي و روش فاصله اي (مبتني بر نزديك ترين همسايه) اندازه گيري شد. به منظور بررسي تراكم درختان از شاخص فاصله تا نزديك ترين همسايه ها، براي بررسي تنوع الگوي مكاني از دو شاخص زاويه يكنواخت و كلارك و اوانز، براي بررسي آميختگي گونه اي از شاخص مينگلينگ، اختلاف ابعاد درختان از شاخص هاي تمايز قطري و ارتفاعي درختان و براي محاسبه تنوع درختي از شاخص تركيبي تنوع ساختاري بهره گرفته شد.
يافته ها
براساس نتايج، به طور متوسط تراكم درختان 448 اصله در هكتار به دست آمد. در قطعه هاي نمونه مورد بررسي ميانگين قطر برابر سينه 9/12 سانتي متر، ميانگين ارتفاع درختان 1/5 متر و ميانگين سطح مقطع برابر سينه 013/0 متر مربع در هكتار ثبت شد. بيش ترين فراواني در بين گونه ها به ترتيب متعلق به گونه هاي كاج سياه با 4/50 درصد و اقاقيا 4/32 درصد بود. نتايج نشان داد كه ميانگين فاصله تا نزديك ترين همسايه ها 36/4 متر بود. نتايج حاصل از شاخص زاويه يكنواخت نشان از كپه اي بودن و شاخص كلارك و اوانز نشان دهنده ي الگوي منظم پراكنش مكاني درختان بود. براساس شاخص مينگلينگ، توده هاي موردبررسي از آميختگي به نسبت متوسطي برخوردارند. نتايج شاخص هاي تمايز قطري و ارتفاعي درختان نشان داد اختلاف ابعاد درختان اندك بوده و سه قطعه نمونه همگن هستند. براساس شاخص تركيبي تنوع ساختار، تنوع درختان در قطعه هاي نمونه موردبررسي كم بود.
نتيجه گيري
در يك جمع بندي مي توان بيان كرد كه گذشت نزديك به سه دهه از كاشت درختان در اين پارك، جوامع درختي همگن بودن ساختار خود را حفظ كرده اند و هم چنين داراي آميختگي متوسط هستند؛ بنابراين مي توان اظهار داشت كه در منطقه پژوهش توسعه ساختار جنگل به كندي صورت مي گيرد. توصيه مي شود به منظور افزايش پايداري زيستي، با عمليات پرورشي جنگل شناسانه، درختان به سمت افزايش آميختگي و ناهمگن كردن ساختار هدايت شوند. نتايج اين تحقيق مي تواند توجيهاتي عيني بر اهميت ايجاد آگاهانه راهبردهاي جنگل شناسي در جنگل كاري هاي كشور به عنوان حلقه اي مفقوده در مديريت جنگل كشور كمك كند.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: Forest structure is a key factor in growth, yield and how changes occur in the forest stands, and evaluating the structure of plantations can play an important role in improving afforestation and timely implementation of forestry treatments in each stand. This study aimed to evaluate structural characteristics of plantation forests in the Saib Tabrizi forest park located on Tabriz, after 25 years of planting have passed, and abandon its management.
Materials and Methods: For this purpose, after initial field surveys, three one-hectare plots were selected and based on quantitative indicators, the structure of each plot-sample was investigated. In each plot, structural characteristics of all trees (species type, diameter at breast height, tree height, canopy height, and canopy diameter) were measured and the distance method (based on nearest neighbor’s) were used to quantify stand structure. In order to study of stand structural some index including nearest neighbors distance index (density of trees), uniform angle index and Clark and Evans index (variety of location), Mingling index (species mixture), diameter and height differentiation indices (dimensional differences of trees), and complex structural diversity index (tree diversity) were used.
Results: Based on the results, the average density of trees was 448 per hectare. In the studied sample plots, the average DBH was equaled to be 12.9 cm, the average height of the trees was 5.1 m and the average basal area was calculated to be 0.013 m2 per hectare. The highest abundance among the species belonged to the species of Pinus nigra with 50.4% and Robinia pseudoacacia 32.4%, respectively. The results of the uniform angle index showed that a cluster pattern in spatial distribution of trees, however Clark and Evans index showed a regular pattern. According to the Mingling index, the studied stands have relatively moderate mixing. The height and diameter differentiation indices showed that the dimensions of the trees had a slight difference, and have a homogeneous structure. According to complex structural diversity index, tree diversity was obtained at the low level.
Conclusion: In conclusion, it can be said that after nearly three decades of planting trees in this park, tree communities have maintained the homogeneity of their structure, and trees have moderate mixture. Therefore, it can be stated that the development of forest structure in the research area is slow. Hence it is recommended to increase the biological sustainability, silvicultural treatments are needed to increase mixture and heterogeneity of structure. The results of this study can provide objective justifications for the importance of consciously creating forestry strategies in the country's forestry as a missing link in the forest management.
