اثر تنش خشكي بر برخي ويژگي‌هاي ريخت‌شناسي و ميزان توليد كوئرستين در هميشه بهار در مراحل مختلف رشد

هميشه بهار (Calendula officinalis L.) گياهي با كاربردهاي زينتي و دارويي از تيره كاسني (Asteraceae) مي‌باشد. از آن جا كه شناسايي ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺭﺷﺪ گياهان ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺨﺘلف ﺁﺑﻴﺎﺭﻱ، ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻱ ﻛﺸﺖ گياهان داراي تحمل به خشكي است، هدف اين پژوهش بررسي اثر تنش خشكي بر ويژگي‌‌هاي ريخت‌شناسي و ميزان توليد كوئرستين در مراحل مختلف رشد گياه هميشه بهار بود. اين پژوهش در گرگان و در آزمايشي با 3 تكرار انجام شد. تيمار‌‌هاي آزمايشي شامل سه سطح تنش خشكي (بدون تنش، تنش ملايم و تنش شديد) در شرايط گلخانه و گلدان، در مراحل مختلف رشد گياه شامل مراحل رويشي، پيش گلدهي، گلدهي و ميوه‌‌دهي انجام شدند. پس از تعيين ظرفيت زراعي خاك، مقدار آب براي گلدان‌هاي شاهد محاسبه شد و سپس دو سوم مقدار آن براي تنش ملايم و يك سوم آن براي تنش شديد خشكي در نظر گرفته شد. پس از كاربرد تنش، در مراحل مختلف رشد، بوته‌ها از خاك خارج و ويژگي‌هاي ريخت‌شناسي آن ها شامل ارتفاع گياه، طول ريشه، طول طوقه و ساقه، شمار برگ و گل، طول برگ‌ و قطر گل‌، مورد بررسي قرار گرفت. همچنين ميزان توليد فلاونوئيد غالب آن (كوئرستين) با روش كروماتوگرافي مايع سنجيده شد. نتيجه‌ها نشان داد كه ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك، ارتفاع بوته، شمار و سطح برگ و نيز شمار و قطر گل‌ها در دوره‌هاي رشد كاهش، اما طول ريشه در اين دوره‌‌ها افزايش داشت. در تنش ملايم در مراحل گلدهي و ميوه‌‌دهي توليد كوئرستين افزايش و در تنش شديد، كاهش نشان داد. بيشترين ميزان كوئرستين (۱۱/۵۹ ميلي گرم در گرم وزن خشك) مربوط به تنش خشكي ملايم در مرحله ميوه‌دهي و كمترين ميزان آن (۰۵/۴۱ ميلي گرم در گرم وزن خشك) مربوط به تنش خشكي شديد در مرحله گلدهي بود، كه نشان مي‌دهد گياهان در رويارويي با تنش، تركيب‌هاي ثانويه بيشتر و در صورت تنش شديد، بر اثر كاهش ميزان رشد گياه تركيب‌هاي ثانويه كمتري توليد مي‌كنند.