‌آشنايي‌ كلي با مباني رنگ‌سازي در هنرهاي سنتي ايران (با تأكيد بر نسخه هاي قرون 4 تا 6 هجري)

A General Outlook on the Basics of Coloring in Traditional Iranian Arts (with Emphasis on the 4th to 6th centuries AH)

رنگ‌ها داراي ويژگي‌هاي بصري، معنايي و عرفاني خاصي هستند كه اين ويژگي‌هاي منحصربه فرد، آن‌ها را در زمره‌ي مهمترين ابزارهاي خلق آثار هنري قرار داده است .معاني پنهان و دروني رنگ‌ها در رنگ‌سازي سنتي تاكنون مغلق و سربسته باقي مانده است. در شيوه‌هاي ساخت رنگ‌سازي سنتي ايران، عناصر كاربردي، جايگاه و هويت ويژه‌اي دارند. اين پژوهش پلي براي شناخت صحيح رنگ‌سازي سنتي و اشاره به ارتباط علوم در سنت اسلامي دارد. بازشناسي چگونگي كاربست رنگ در هنر و ماهيت آن مسئله­اي قابل تأمل است. آشنايي با مباني كلي رنگ‌سازي سنتي ايران اسلامي در جهت ساخت، پيش‌برد و احياء مجدد رنگ‌سازي پيچيده‌ي در هنر سنتي ايران حائز اهميت است. اين پژوهش به روش توصيفي و تحليلي و با تكيه بر داده­هاي منابع كتابخانه­اي انجام شده است. يافته­هاي پژوهش حاكي از اين است كه شيوه‌ي ساخت صحيح رنگ در هنر سنتي ايران بر اساس دستورات پيشين و ارتباط آن با علوم ديگر بوده است. دستيابي به چگونگي ارتباط شيوه‌هاي ساخت عناصر چهارگانه، طبايع چهارگانه و كيفيات مزاج هر عنصر در تركيب با عنصر ديگر، نتيجه‌ مهم حاصل از اين پژوهش در رنگ‌سازي سنتي ايران اسلامي است. امتزاج و ساخت همۀ‌ رنگ‌ها در گذشته بر مبناي شيوه‌هاي ساخت چهارگانه عناصر (حرارتي، خيساندني، فشردني، پودرشدني)، طبايع چهارگانه عناصر (آتش، هوا،آب، خاك) و مزاج عناصر(گرمي،سردي، تري، خشكي ) بوده است. كيفيت كاربست اين رنگ­ها و ماهيت آن را مي­توان در نسخ مصور در قرون 4 تا 6 هجري مشاهده كرد. اهداف پژوهش: 1.آشنايي با مباني كلي رنگ‌سازي سنتي ايران. 2.شناخت رنگ‌هاي اصلي در چرخۀ رنگ‌سازي در هنر سنتي ايران. سؤالات پژوهش: 1. مباني كلي رنگ‌سازي سنتي در هنر ايران چيست؟ 2.رنگ‌هاي اصلي در چرخۀ رنگ‌سازي ايران كدامند و اساس تركيب اين رنگ‌ها چگونه است؟

Colors have exceptional visual, semantic and mystical properties and are considered as the most significant tool for creating works of art. The concealed and inner meanings of colors in traditional coloring have remained unknown till today. In the art of creating traditional Iranian paint, functional elements have a distinct place and uniqueness. This research is pathway for the better understanding of traditional color-making and refers to the sciences in the Islamic tradition. Recognizing how color is used in art and its nature is a matter for reflection. Familiarity with the general principles of traditional Iranian painting is significant for the construction, promotion and revitalization of multifarious painting in Iranian traditional art. This research is completed via a descriptive and analytical method and relying on the data of library resources. The research findings indicate that the correct method of color-making in traditional Iranian art is based on previous instructions and its association with other sciences. Achieving how the methods of making the four elements, the four natures and the temperament qualities of each element in combination with the other component and how they are related, are the significant achievements of this research in the field of traditional coloring in Islamic Iran. The combination and generation of colors in the past was primary based on method of the four basics (thermal, wetting, compressible, pulverizable), the four elements of nature (fire, air, water, soil) and the temperament of the elements (warm, cold, wet, dry). The quality of the application of such colors and their nature are observable in the illustrated versions of the 4th to 6th centuries AH. Research aims: 1. Understanding the general principles of traditional Iranian painting 2. Recognizing the main colors in the coloring cycle of traditional Iranian art Research questions: 1. What are the general principles of traditional coloring in Iranian art? 2. What are the main colors in the Iranian painting cycle and what is the basis of the combination of these colors?