تحليل زماني و مكاني غبارآلودگي ناشي از رخدادهاي فرسايش بادي در استان فارس

فرسايش بادي يكي از مهم ترين عوامل تخريب زمين در مناطق خشك و نيمه خشك جهان است كه آلودگي ناشي از آن، اثرات نامطلوبي را بر كيفيت هواي اين مناطق برجاگذاشته است. بنابراين، بررسي مداوم اين پديده و كشف روند تغييرات آن مي ‌تواند گامي مؤثر در جهت كاهش خطرات زيست محيطي رخدادهاي فرسايش بادي و توفان ‌هاي گردوغبار باشد. هدف اصلي اين مطالعه، تحليل روند تغييرات زماني و مكاني آلودگي ناشي از اين رخدادها در استان فارس است. بدين منظور، براي محاسبه شاخص آلودگي توفان گردوغبار (PDSI) از داده ‌هاي ساعتي مربوط به كد رخدادهاي گردوغبار و ديد افقي سال هاي 1379 تا 1397 استفاده شد. روند تغييرات زماني PDSI، با استفاده از آزمون من ـ كندال و الگوي پراكنش مكاني غبارآلودگي هوا، با استفاده از نقشه ‌هاي تهيه شده از روش وزن ‌دهي فاصله معكوس تحليل شد. نتايج نشان داد كه مقدار متوسط غبارآلودگي هوا در دوره مطالعاتي براي ايستگاه هاي آباده، اقليد، ايزدخواست، داراب، درودزن، زرقان، شيراز، فسا، لار، لامرد و نيريز به ترتيب 46.8، 15.1، 17، 133.2، 12.9، 49.3، 217.5، 266.6، 171.9 و 140.9 بوده ‌است. بر اساس آماره منكندال، روند تغييرات افزايشي معني دار (1.96+ z) براي اغلب ايستگاه ‌ها در فروردين ماه و روند كاهشي معني ‌دار (1.96 z) اغلب در مهرماه مشاهده شد. روند تغييرات فصلي و سالانه آلودگي ناشي از توفان ‌هاي گردوغبار در بيش از 70 % ايستگاه ‌هاي مطالعاتي، افزايشي بود. همچنين نتايج نشان داد كه ايستگاه ‌هاي داراب و لار، روند تغييرات كاهشي معني ‌داري را در سال ‌هاي اخير تجربه كرده‌ اند. از نظر مكاني، بيشترين الگوي توزيع ذرات گردوغبار در نواحي مركزي، جنوب غربي و جنوب شرقي استان فارس (120 PDSI) مشاهده شد. نتايج اين مطالعه مي ‌تواند براي شناسايي مناطق حساس به فرسايش بادي و اجراي اقدامات مناسب براي كاهش خطرات ناشي از غبارآلودگي هوا مفيد باشد.