عنوان مقاله :
تطبيق ساختار نشانه هاي خطي ايران قبل از اسلام بر نمادهاي طلسمين دوره اسلامي
عنوان به زبان ديگر :
A Comparative Study of the Structure of Pre-Islamic Iranian Textual Symbols and the Incantation Symbols of the Islamic Period
پديد آورندگان :
عابددوست، حسين دانشگاه گيلان - دانشكده هنر و معماري - گروه گرافيك، رشت، ايران
كليدواژه :
ساختار بصري , نشانه هاي خطي , خطوط ايران پيش از اسلام , طلسم هاي دوره اسلامي
چكيده فارسي :
خطوط كهن به صورت رمز و نشانه هايي هستند كه سير تكاملي را از نشانه هاي تصويري تا نشانه هاي الفبايي پيموده اند. خط در ايران نيز از دوره باستان از نشانه هاي مهم تمدني بوده است. برخي از اين علايم خطي در دوره اسلامي نيز تداوم يافته است. مسئله اصلي تحقيق چگونگي تداوم حيات برخي نشانههاي خطي كهن ايران بر طلسمهاي دوره اسلامي به عنوان بخشي از گرافيك سنتي ايران است. روش تحقيق توصيفي و تحليلي است. روش گردآوري مطالب كتابخانه اي، از طريق شناسه برداري و تصوير خواني است. يافته هاي تحقيق حاكي از اين است برخي نمادهاي خير ظهور يافته در طلسم هاي ايراني به لحاظ شكلي در كهن ترين خطوط معنادار، خط پيشا ايلامي و مخطط ايلامي ريشه دارد. ساختار بصري برخي نشانه هاي خطي ايلامي كهن (پيشا ايلامي و مخطط ايلامي) بر طلسمهاي دوره اسلامي قابل شناسايي است. در مواردي نشانههاي جديد طلسمين در تركيب با ساير نقوش و نشانههاي هندسي، ظاهري متمايز يافته اند و رابطه اي تفصيلي با نشانه هاي خطي كهن دارند. اين نمادها اشكال شرابه دار، مربع، دايره، مثلث، چليپا و خطوط زيگزاگ و نماد گياه است كه مرتبط با عناصر تاثيرگذار زندگي اند. تركيب تصوير و نوشتار در طلسم ها بر اساس نظام زيباييشناسي معني داري شكل گرفته است. نمادهاي هندسي برگرفته از خطوط كهن، ساختارهاي شكل يافته اي هستند كه بنيان نوشتار برخي طلسمها را تشكيل دادهاند .اين نكته را ميتوان يكي از اصول صفحه آرايي طلسمهاي دوره اسلامي دانست.
اهداف پژوهش:
1.شناسايي وجوه تشابه و تفاوت در ساختار نشانه هاي خطي ايلامي كهن با نمادهاي طلسمهاي دوره اسلامي.
2.تفسير معناي نمادين نشانه هاي مشترك خطوط قبل از اسلام و نقوش طلسمهاي دوره اسلامي.
سؤالات پژوهش:
1.چه شباهتها و تفاوتهايي ميان ساختار بصري نشانههاي خطي كهن ايران با نقوش نمادين طلسمهاي دوره اسلامي ديده مي شود؟
2.مفاهيم نمادين برخي نشانه هاي مشابه در خطوط كهن و طلسم هاي دوره اسلامي چيست؟
چكيده لاتين :
Ancient written material consists of symbols and signs that have evolved from pictorial cyphers to alphabetic letters. Calligraphy in Iran is an imperative symbol of civilization since ancient times and a number of these written signs have continued in the Islamic period. The main issue of the research is how ancient Iranian textual signs survive on the hexes of the Islamic period as part of traditional Iranian graphics. The research method is descriptive and analytical and data is collected via library contents through identification and image reading. The research findings indicate that a number of the “good” symbols that appear in Iranian hexes are formally rooted in the oldest meaningful texts including Poroto Elamite and Linear Elamite. The visual structure of a number of ancient Elamite linear signs (Poroto Elamite and Linear Elamite) can be identified on the incantations of the Islamic period. In some cases, the new enchantment signs, in combination with other motifs and geometric signs, have a distinct appearance and behold a detailed affiliation with the old textual signs. These symbols are the shapes of uneven forms, squares, circles, triangles, crosses and zigzag lines and the plant symbol that are associated with the influential elements of life. The combination of image and text in the incantations are based on a meaningful aesthetic system. Geometric symbols derived from ancient written texts are shaped structures that have formed the basis of the writing of some spells. This feature can be considered as one of the principles of the overall page layout of the enchantments of the Islamic period.
Research aims:
1. Identifying the similarities and differences in the structure of ancient Elamite linear signs with the symbols of Islamic incantations.
2. Interpreting the symbolic meaning of common signs of pre-Islamic texts and spell patterns of the Islamic period.
Research questions:
1. What are the similarities and differences between the visual structure of the ancient Iranian textual symbols and the symbolic motifs of the enchantments of the Islamic period?
2. What are the symbolic meanings of similar signs in the ancient texts and incantations of the Islamic period?
عنوان نشريه :
مطالعات هنر اسلامي
