ارائه ي الگويي در تحليل و پهنه بندي سطح آسيب پذيري مناطق شهري در خطر سيلاب مطالعه ي موردي: مناطق 10 و 22 شهر تهران

Present the pattern in vulnerability level zoning and analysis of urban areas at flood risk Case study: Regions 10 and 22 of Tehran

آسيب پذيري ناشي از سيلاب متغير و پيچيده است. شهري مانند تهران با تغييرات زياد سطح اجتماعي - اقتصادي و كيفي زندگي در نواحي مختلف و نيز تفاوت هاي ساختاري در بافت فيزيكي و كالبدي شهر، آسيب پذيري هاي جاني و خسارت مالي متفاوتي را در برابر سيلاب هاي شهري مي تواند تجربه كند. در اين پژوهش، به منظور دست يابي به الگويي در تحليل آسيب پذيري دو منطقه ي 10 و 22 ، متغيرهاي بلوك هاي با بافت فرسوده، تراكم جمعيت، كاربري اراضي و فاصله از پل به منزله ي عناصر فيزيكي در معرض خطر و متغيرهاي شيب و شبكه ي آبراهه به منزله ي متغيرهاي تشديد كننده ي آسيب پذيري به كار گرفته شده اند. اولويت بندي و تعيين روابط بين اين متغيرها با برآورد آسيب پذيري از طريق روش تحليل سلسله مراتبي انجام گرفت و بر اساس نظرات كارشناسي، وزن اهميت معيارها و متغيرها براي تهيه ي نقشه ي آسيب پذيري تعيين شد. وزن به دست آمده براي معيارها نشان مي دهد كه عامل تراكم جمعيت و تراكم شبكه ي آبراهه با 0/3825 و 0428 / 0 به ترتيب بيشترين و كمترين وز نهاي معيار را در تهي هي نقشه ي آسيب پذيري دارند. ميزان آسيب پذيري به دست آمده از روش تحليل سلسله مراتبي براي دو منطقه ي 10 و 22 ، به ترتيب دو عدد 8/ 7 و 6/ 2 را نشان مي دهد. همچنين نتايج اين تحقيق نشان مي دهد، نقشه ي ميزان ريسك سيلاب در منطقه ي 10 داراي دامنه ي بالاتري نسبت به منطقه ي 22 است.

Vulnerability is the main construct in flood risk management. One of the most significant aims of flood vulnerability assessment is to make a clear association between the theoretical conceptions of flood vulnerability and the daily administrative process. Flood vulnerability is complex and has a wide range depending on various phenomena such as rainfall, runoff concentration and high exposure of the flooding downstream areas. Flood vulnerability changes over time and shifts its location due to natural conditions, human activities, and damages the culture of the community at risk. Tehran city has experienced various life and property damages because of high varieties in the socio-economic and the life quality level in regions as well as structural varieties in the city fabric. In this study, the blocks with weak texture, population density, land use, bridge, and slope and drainage density are defined as elements at risk for assessing the patterns of vulnerability between districts No. 10 and 22 of Tehran. Prioritization and relationship among these variables as well as vulnerability were examined through Analytic Hierarchy Process; based on expert opinions creating a matrix with 6×6 dimensions to determine the variables’ relative weight and vulnerability map. According to the results of relative weights, population density of 0.3825 and drainage density of 0.0428 were revealed to be the highest and lowest relative weights respectively. The obtained vulnerability values from AHP method for districts No. 10 and 22 showed numbers 7.8 and 2.6 respectively. Tehran flood vulnerability has Multiple-scale analysis due to the amount of change or destruction of the urban natural watercourse, kind of land use, various densities of urban fabric and non-uniform distribution of population, as well as the socio-economic level and quality of life in urban neighborhoods.