سير تحول «تشبيب» در شعر سبك هاي خراساني و عراقي

The Evolution of "Tasbib" in the Poetry of Khorasani and Iraqi Styles

قصيده كه از كهن ترين قالب هاي شعر فارسي است، از ديدگاه بلاغيون به چهار بخش «تشبيب»، «تنه ي اصلي»، «تخلص» و «شريطه» تقسيم مي شود. اين پژوهش در پي بررسي سير تحول تشبيب قصيده در دو سبك خراساني و عراقي است و براي دست يابي به نتيجه ي مطلوب، اين موضوع را از جوانب گوناگون مطالعه خواهد كرد؛ بنابراين با بررسي آثار منظوم و منثور دو سبك خراساني و عراقي در پي پاسخ به پرسش هايي از اين قبيل است: تشبيب قصايد در طول دوره ي مطالعاتي اين پژوهش چه تغيير و تحولاتي يافته است؟ تحول تشبيب بر چه اساسي بوده و چه عناصري در اين زمينه موثر بوده اند؟ ديدگاه شاعر به عنوان يك شعرشناس درباره ي مقدمه ي قصايد چه بوده است؟ آيا تشبيب از ديدگاه نويسندگان متون منثور با ديدگاه شاعران متفاوت است؟ «وجود مضامين اشعار فارسي در محتواي تشبيب در متون سده هاي ششم تا هشتم هجري علاوه بر تاثيرپذيري و پيروي از مضامين اشعار عرب»، «معرفي و شناسايي تشبيب»، «بررسي تحولي نو در شناخت تشبيب در اواخر قرن هشتم» و «شباهت ساختاري و محتوايي تشبيب در متون منثور» از نتايج اين پژوهش به شمار مي آيند.

The ode (Qesīda), one of the oldest forms of Persian poetry. To rhetoricians, odes have four sections: tasbib, main body, pseudonym ( takhalos)and sharita. This study seeks to examine the evolution of tasbib in both Khorasanian and Iraqi styles. To accomplish that, the researchers have examined this issue from various perspectives. The prose and poetic works of Khorasani and Iraqi styles have been studied to answer the following questions: what changes did tasbib undergo during the designated period of time? What was the basis for such changes and what factors led to such evolution? What was the poet's viewpoint about the introduction of the odes? Was tasbib viewed differently by writers and poets ?