در شهر و بي‌شهر؛ مردم‌نگاري تجربۀ حاشيه‌نشيني در ميان حاشيه‌نشينان محلۀ سعيدآباد (با تاكيد بر ابعاد اقتصادي و مناسبات قدرت و مديريت شهري)

“In” City and Cityless; Ethnography of Marginalization Experience among the Marginalized Residents of Saeedabad Neighborhood (With Emphasis on Economic Dimensions and Power Relations and Urban Management)

بسط و بازتوليد و دائمي‌شدن حاشيه‌نشيني، از موانع توسعۀ پايدار شهري است. يكي از جلوه‌هاي خاص و البته متمايز حاشيه‌نشيني در كلان‌شهرهاي ايران و به‌ويژه تهران، اجتماعاتي مسكوني است كه هرچند در درون بافت شهري و لابه‌لاي سامان كم‌وبيش منظم شهري جوانه زده‌اند، ولي به‌لحاظ فرم و ساختار با شهر پيرامون خود بيگانه‌اند و سهمي از شهر و امتيازات آن ندارند. اين نوع از اجتماعات را كه به‌دليل غيررسمي‌بودن اسكان در آنها ذيل ادبيات حاشيه‌نشيني موردبررسي قرار مي‌دهند، به‌طور متعارف «كلوني» مي‌نامند. اين تعبير به‌طور ضمني بر خصيصۀ جزيره‌مانند و پايين‌دستي و محروم اين محيط‌ها اشاره دارد. محله سعيدآباد از منطقۀ شادآباد تهران كلوني‌هايي معروف در عين‌حال مغفول! دارد. در اين پژوهش سعي شده است با استفاده از الگوي دكتر فكوهي براي مردم‌نگاري شهري، توصيفي مردم‌نگارانه از «ابعاد اقتصادي» و «مناسبات قدرت و مديريت شهري» در اين كلوني‌ها ارائه شود. نتايج حاكي از آن است كه بهبود وضعيت زندگي يا خروج از اين وضعيت مسكن‌گزيني، اتفاق يا رخدادي است نادر. تنها امكاني كه باقي مي‌ماند اعمال تغيير يا تمهيد امكان‌هاي آن از بالا و به‌واسطۀ نهادهاي رسمي است. ولي اَشكال حضور نهادها و نمايندگان مديريت شهري و عملكرد مبتني بر نگرش كاروانسرايي به اين محل‌ها، منجر به شكل‌گيري مكانيزم «تباني مبتني بر عدم‌اعتماد و بدبيني متقابل» شده است كه امكان ايجاد تحول بنيادي از اين مجرا را نيز منتفي مي‌سازد.

Expansion, reproduction and remain of marginalization is one of obstacles of civil sustainable development. Marginalization patterns are too multiplied and affected by local components which make it impossible to prescribe macro policy programs. One of the unique representations of marginalization in Tehran is residential communities which although being grown in city context, are formally and structurally exotic and alien to the city surrounded with. This kind of communities are usually called "colony" that implies the island-like, deprived feature of these scenes. Sa'eedabad district, of Shadabad region, has embodied famous yet neglected colonies. It’s been a while that this district has been a place for visitors of Politician, men and women, and news reporters and journalist who observe less than what should. We have tried in this research to present a sympathetic, ethnographic description from different economic dimensions and power relations and urban management under the circumstance of marginalization experience of residents. The results indicate that the residents are practically deprived of chance of a fundamental change by the structural condition. Improvement in lives or escaping from this Accommodation is an infrequent and rare occurrence. The only opportunity left is implementing the programs to make the change possible by the formal institutions. The institutions' and Urban Management agents' attitude to these colonies which considers them temporal residences, results in "collusion based on mutual distrust and pessimism" mechanism that eliminates the possibility of making fundamental change by these actors.