شناسايي ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي بومي ارزيابي عملكرد پژوهش در دانشگاه‌هاي جامع (مطالعه موردي: دانشگاه‌هاي آزاد اسلامي شهر تهران)

هدف: پژوهش كيفي حاضر با هدف شناسايي ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي بومي ارزيابي عملكرد پژوهش در دانشگاه‌‌هاي جامع آزاد اسلامي شهر تهران انجام گرفته است.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، كاربرديتوسعه‌اي و از لحاظ اجرا پديدارشناختي و از نظر گردآوري داده‌ها روش كيفي بوده است. لذا ابتدا با بهره از ادبيات و پيشينه‌ي پژوهش، اقدام به شناسايي فاكتورهاي تأثيرگذار بر ارزيابي عملكرد حوزه پژوهش دانشگاه‌ها گرديد و سپس گردآوري داده‌ها از طريق مصاحبه نيمه‌ساختاريافته با خبرگان و متخصصان حوزه پژوهش و ارزيابي عملكرد، به‌ شيوۀ هدفمند از نوع گلوله برفي تا مرحله رسيدن به اشباع نظري ادامه پيدا كرده است. داده‌ها با تعداد 12 نفر خبره به اشباع نظري رسيده است و طي فرآيند تحليل داده‌ها با استفاده از استراتژي استراوس كوربين از طريق سه مرحله كدگذاري (باز، محوري و تفسيري)، ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي ارزيابي عملكرد پژوهش شناسايي گرديده است.بحث و نتيجه‌گيري: نتايج بدست آمده، نشان داد كه ارزيابي عملكرد پژوهش در دانشگاه‌هاي آزاد اسلامي وابسته به ابعاد سه گانه:    1 درون‌دادها با سه مؤلفه الف نقش منابع انساني (مشتمل بر 8 شاخص)، ب نقش مديريت و رهبري (مشتمل بر 5 شاخص)، ج نقش زيرساخت‌ها (مشتمل بر 3 شاخص)، 2 بعد فرآيندها با پنج مؤلفه الف برقراري سيستم انگيزش و پاداش‌دهي متناسب در حوزه فعاليت پژوهش (مشتمل بر 6 شاخص)، ب ارتقاي دانش، بينش و مهارت‌هاي پژوهشي (مشتمل بر 3 شاخص)، ج اخلاق‌مداري و رعايت ارزش‌هاي ملي و حرفه‌اي (مشتمل بر 3 شاخص)، د نوآوري، خلاقيت و كارافريني (مشتمل بر 3 شاخص)، ه استفاده از خرد جمعي، فعاليت‌هاي گروهي و مشاركتي (مشتمل بر 3 شاخص)، 3 بعد نتايج شامل مؤلفه‌هاي الف اثربخشي پژوهش (مشتمل بر 4 شاخص)، ب رقابت‌پذير بودن پژوهش (مشتمل بر 3 شاخص)، ج درآمدزايي از طريق پژوهش (مشتمل بر 3 شاخص) و د) كميت و كيفيت فعاليت‌ها و محصولات پژوهش (مشتمل بر 4 شاخص) بوده است. در كل ابعاد سه‌گانه ارزيابي عملكرد پژوهش شامل 12 مؤلفه و 48 شاخص بوده است. از آنجا كه ارزيابي مركز ثقل همه‌ي سياست‌ها و راهبردهاي بهبود كيفيت محسوب مي‌شود، براي بهبود كيفيت يكي از مهم‌ترين اقدامات، ارزيابي است و ارزيابي نيازمند داشتن شاخص‌‌ها است تا علاوه بر تعيين كارايي و اثربخشي، توانايي تعيين نقاط قوت و ضعف سازمان را نيز داشته و راه كارهايي نيز براي رفع نقاط ضعف احتمالي موجود ارائه دهد. يافته‌هاي اين مطالعه از طريق شناسايي ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي ارزيابي عملكرد پژوهش در دانشگاه‌ها و با رويكردي سيستمي و با درنظرگرفتن شاخص‌هاي بومي، دستاوردهاي نظري و كاربردي مناسبي را در اختيار سياست‌گذاران، برنامه‌ريزان و مديران دانشگاه‌ به‌منظور شناسايي نقاط قابل بهبود در عملكرد پژوهشي قرار داده و مي‌تواند بستر لازم را جهت ارتقاي كيفيت آن فراهم سازد.