بررسي نظري و تجربي شاخص‌‌هاي عدالت در سلامت شهري (مطالعه موردي: شهر بجنورد)

A Theoretical and Empirical Assessment of Urban Health Equity Indicators (Case study: Bojnourd City)

برنامه ريزي سلامت شهري، فرآيندي آگاهانه براي تأمين سلامت و تندرستي كامل جسمي، رواني و اجتماعي همه ساكنين شهر از طريق تعيين سياست‌هاي سلامت محور، نظام مناسب برنامه‌ريزي سلامت شهري، بهبود تعيين‌كننده‌هاي اجتماعي، اقتصادي و محيط فيزيكي شهر است. هدف اصلي برنامه‌ريزي سلامت شهري دستيابي عادلانه همه ساكنين به سلامت كامل جسمي، رواني و اجتماعي و همچنين دستيابي عادلانه به تعيين‌كننده‌هاي سلامت شهري مي‌باشد. در‌اين پژوهش به طور نظري و تجربي، عدالت در سلامت شهري، ابعاد، متغيرها و شاخص‌هاي آن بررسي گرديد. پژوهش حاضر از جمله پژوهش‌هاي كاربردي-توسعه‌اي (از نظر هدف)، توصيفي-تحليلي (از نظر ماهيت و روش انجام) و كمي (از نظر روش‌ گردآوري و تجزيه‌و‌تحليل داده‌ها) مي‌باشد. اين پژوهش دو هدف اصلي را دنبال مي‌كند: 1- شناخت جامع ابعاد، متغيرها و شاخص‌هاي عدالت در سلامت شهري و 2- آزمون تجربي اين شاخص‌ها در شهر بجنورد. براي گردآوري اطلاعات مربوط به هدف اول، از روش كتابخانه‌اي و براي گردآوري اطلاعات مربوط به هدف دوم، از روش كتابخانه‌اي و پيمايشي استفاده شد. تجزيه و تحليل و نمايش داده‌ها نيز با مدل‌هاي AHP، Electre و نرم‌افزار Arc map انجام شده است. طبق نتايج نظري، شاخص‌هاي عدالت در سلامت شهري به دو گروه شاخص‌هاي تعيين‌كننده و شاخص‌هاي پيامد تقسيم شدند، هر يك ازين دو گروه داراي ابعاد، متغيرها و شاخص‌هايي هستند كه در متن مقاله آورده شده است. طبق نتايج تجربي، شاخص‌هاي تعيين‌كننده عدالت در سلامت شهري در محله‌هاي مختلف شهر بجنورد داراي تفاوت بسيار زياد هستند. به عبارت ديگر، افراد در محله‌هاي مختلف شهر بجنورد دسترسي ناعادلانه‌اي به تعيين‌كننده‌هاي سلامت شهري دارند.

Urban health planning is an informed process for the provision of full physical and psychological health and well-being for all inhabitants by setting health-oriented policies, creating an appropriate system of urban health planning and improving the social, economic and physical determinants of the city. The main objective of urban health planning is to provide equal access for all inhabitants to full physical, psychological and social health as well as equal access to urban health determinants. This study intends to address urban health equity and its dimensions, variables and indicators both theoretically and empirically. The current study uses a quantitative, descriptive-analytical and applied developmental research design in terms of data collection and analysis, implementation procedures and objectives, respectively. This research pursues two main objectives: 1) A comprehensive understanding of the dimensions, variables and indicators of urban health equity; and, 2) an empirical evaluation of these indicators in Bojnourd city. For data collection, we conducted an extensive literature review in the case of the first objective and a combination of literature review and field survey in the case of the second objective. The data were analyzed and configured with AHP, Electre and ArcMap software tools. The results of the theoretical part of the study yielded a pattern in which urban health equity indicators were divided into two groups of outcome and determinant indicators. The results of the empirical study show that the citizens of Bojnourd city do not have equal access to urban health determinants.