تأملي درباب پيشنهاد مكان گزيني اتابك هزار اسب براي مقابله با مغولان

از همان آغاز هجوم مقتدرانۀ مغولان به قلمرو سلطان محمد خوارزمشاه، پيشنهادهاي متعددي براي مقابله و دفع يورش مطرح شد. يكي از مهم ترين پيشنهادها از جانب «ملك نصره الدين هزاراسب» اتابك لُر ارائه شد. او تنگ (تنگۀ) مشهور و استراتژيك «تَكوُ» (تكاب) در نزديكي هاي بهبهان ميان بهبهان و دهدشتِ كهگيلويه را براي جلوگيري و مواجهه با مغولان مطرح كرد. اين تنگۀ مهم كه بيش از پنج كيلومتر طول دارد، از جهات مختلف مكاني و مادي حائز اهميت بود. همچنين بنا به باور اتابك، مي توانستند ده ها هزار نيروي جنگي از اقوام مختلف نظير لر و شول و فارس گرد كنند و در تنگ مذكور به مبارزه و مقاومت بپردازند. البته سلطان پيشنهاد اتابك را نپذيرفت و سلوك تواري و تقدير را پي گرفت. در اين مقاله، با استفاده از شيوۀ تحقيق تاريخي و رويكرد توصيفي تحليلي، گزارش هاي منابع دست اول گردآوري و ارزيابي شده و نگارنده با نقد نظر محققان كنوني، در پي پاسخ بدين پرسش‌ها بوده است كه: موقعيت جغرافيايي و استراتژيك مكان مذكور چگونه بوده؟ و چرا سلطان محمد پيشنهاد اتابك را نپذيرفته است؟ يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه از لحاظ موقيت مكاني و مزاياي مادي، اين تنگه مشحون از آب روان و چشمه‌سارهاي جاري و راكد، قله ها و كمرهاي سخت‌گذر و غيرقابل تسخير، غارها و اشكفت هاي بزرگ جهت انبار و ذخيرۀ مواد غذايي، پرتگاه ها و سراشيبي هاي تند و تيز براي پرتاب سنگ هاي گران و ويرانگر بوده است. علاوه بر آن، سلطان خوارزمشاهي از سر تشويشِ خاطر و نداشتن ارادۀ قوي براي تصميم گيري قاطع و نيز آگاهي از اختلاف و تضاد اتابك لر با اتابك فارس بر سر قلمرو، پيشنهاد مزبور را نپذيرفت.