شناسايي و ارزيابي عوامل موثر بر شكل‌گيري ساختار كالبدي روستاهاي پيرامون شهرها تحت تاثير توسعه شهري

Identifying and Evaluating Factors Affecting the Formation of Physical Structure of the Villages around Towns by Urban Development

همواره ميزان كيفيت روابط ميان شهر و روستا به صورت‌هاي گوناگون بر شكل‌پذيري كالبدي سكونتگاه‌هاي روستايي و همچنين بر روابط دروني و بيروني آنها اثرگذار بوده است به‌طوريكه در اثر گسترش تدريجي كالبد شهر به مناطق پيرامون و دست‌اندازي شهر به اراضي روستاهاي اطراف، يا باعث به وجود آمدن بستري مناسب براي توسعه منطقه‌اي شده و يا موجب برهم خوردن توازن شهر و روستا و در نتيجه عدم توسعه مناسب منطقه‌اي گرديده است. اين روند در خصوص روستاي عباسا از توابع شهرستان نور نيز نمود داشته است. از اين حيث پژوهش حاضر در جهت دستيابي به اين سوال كه؛ رشد و توسعه شهر نور به سمت روستاي عباسا، ساختار كالبدي آن‌را چگونه و تحت تاثير چه مولفه‌هايي دچار تغيير و تحول كرده است؟ به صورت توصيفي-تحليل و در بستري پيمايشي انجام شده است. در اين پژوهش ابتداعاريال طي مصاحبه با 20 متخصص 16 شاخص در ابعاد توسعه اقتصادي، توسعه اجتماعي و توسعه فرهنگي در روستاي عباسا، از طريق تحليل سلسله مراتبي و با استفاده از نرم افزارexpert choice شناسايي شد كه در مرحله بعد جهت ارزيابي اين شاخص‌ها تعداد 334 نفر از افراد ساكن در روستا به صورت نمونه‌گيري تصادفي، مورد پرسشگري قرارگرفته‌اند كه پس از جمع‌آوري اطلاعات ميداني از طريق پرسشنامه، داده‌هاي آماري از طريق تحليل مسير و با بهر‌ه‌گيري از نرم‌افزار amosمورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داده است؛ از 16 شاخص ارزيابي شده در ابعاد توسعه اقتصادي، توسعه اجتماعي و توسعه فرهنگي در روستاي عباسا، شاخص تغيير كاربري اراضي روستايي با بيشترين امتياز وزني كل (0.198) و دو شاخص امنيت و ميزان رضايت از مسكن با كمترين امتياز ( 0.013) بر تغييرات كالبدي روستاي عباسا اثرگذار بوده‌اند. نتايج حاصل از تحليل مسير نيز نشان داده است، از بين 3 عامل توسعه شهري، عامل توسعه اقتصادي با ضريب تاثيركل 0.713 بيشترين تاثير را بر تغييرات ساختار كالبدي روستاي عباسا داشته است كه پس از آن به ترتيب عامل‌هاي توسعه فرهنگي با ضريب كل 0.528 و توسعه اجتماعي با ضريب كل 0.404 بر تغييرات كالبدي روستا اثرگذارند.

The relationships between cities and villages and their quality and quantity affect the physical formation of the rural settlements as well as their internal and external relationships in different ways, so that gradual expansion of the city body to the surrounding or the cities infringement to the lands surrounding the villages resulted in providing a suitable ground for regional development or creating imbalance between the city and village, followed by the lack of appropriate regional development. This trend can be also seen in Abbasa village in Noor city. Therefore, the present study aims to answer the question of how development of Noor city towards Abbasa village has changed its physical structure and through what factors these changes have been made. This is a descriptive-analytical survey. Thus, 334 participants were questioned through random sampling. After collecting field data through questionnaire, statistical data were analyzed by hierarchical analysis and path analysis using AMOS and Expert Choice software. It was found that among 16 indices evaluated for economic development, social development, and cultural development in Abbasa village, the Rural Land Use Change Index with the highest total weight score (0.198) and two indices of security and the level of satisfaction with the housing with the lowest score (0.013) affected physical changes in Abbasa village. The results obtained from the path analysis also indicated that among the three factors of urban development, economic development factor with total impact factor of 0.713 had the greatest effect on the physical structure changes in Abbasa village, followed by cultural development with total impact factor of 0.528 and social development with an impact factor of 0.404, which affected physical changes of the village.