بررسي تاثير انتظارات تورمي بر مصرف در ايران: انتظارات تطبيقي در برابر عقلايي (رهيافت كالمن فيلتر)

معرفي:رشد مداوم سطح عمومي قيمت ها در ايران، حاكي از روند افزايش كلي قيمت ها است. پويايي تورم كوتاه مدت و تعامل ادواري با متغيرهاي واقعي اقتصادي، يك مسأله محوري در اقتصاد كلان و بخصوص در تجزيه و تحليل سياست هاي پولي است. با توجه به اهميت انتظارات تورمي، اين مطالعه به بررسي چگونگي شكل گيري آن با در نظر گرفتن انتظارات تورمي تطبيقي و عقلايي مي پردازد. متدولوژي:ازآن جايي كه ارتباط بين انتظارات تورمي و مصرف كاربرد مهمي در تعيين سياست هاي اقتصادي دارد، اين ارتباط طي دوره زماني 1367:1 الي 1395:4 با در نظر گرفتن لگاريتم مصرف، لگاريتم درآمد و لگاريتم تورم به عنوان متغيرهاي تحقيق بررسي مي شود.  تمام سري داده‌هاي مورداستفاده در اين تحقيق از مرتبه يك است، بدين معنا كه براي مانا شدن تنها نيازمند يك‌بار تفاضل گيري از آن‌ها است. از آنجا كه در ميان مدل هاي مختلف مصرف، فريدمن در وارد نمودن نقش انتظارات به نظريه مصرف نقش مهمي داشته و از پول داغ سخن به ميان آورده است از تئوري وي در مدل استفاده شده است. به منظور مدل سازي متغيرهاي غيرقابل مشاهده همچون انتظارات تورمي عقلايي از مدل هاي فضاحالت كه اين امكان را به وجود مي آورند كه متغيرهاي مشاهده نشده، هم در تخمين مدل مورداستفاده قرار گيرند و هم اينكه بتوان آن‌ها را در مدل تخمين زد استفاده شده است. در اين راستا  از الگوريتم فيلتركالمن كه يك روش بازگشتي قوي براي پيش بيني هاي بهينه از متغيرهاي غيرقابل مشاهده و برآوردهاي كارا از پارامترهاي مدل هاي فضاحالت  مبتني بر اميد رياضي استفاده شد. همچنين  از روش تعديل جزئي نيز به منظور مدل سازي انتظارات تورمي تطبيقي استفاده شده است. براي برآورد سازگار بايد از روش‌هايي كه درون‌زايي متغيرها را لحاظ مي كنند، استفاده كرد. همچنين به دليل آنكه متغيرهاي تحقيق جمعي از مرتبه يك مي باشند، چنانچه رابطه هم انباشتگي ميان آن‌ها وجود نداشته باشد از فرم تفاضلي آن‌ها بايد استفاده كرد. براساس قضيه نمايش گرنجر در صورتي كه ميان متغيرها رابطه هم انباشتگي وجود داشته باشد يك نمايش تصحيح خطا ميان متغيرها وجود خواهد داشت. اثبات  درون زايي روابط مربوط به انتظارات در فضاي اقتصادي و لذا به دليل وجود، مدل تصحيح خطا را با روش GMM تخمين مي زنيم. يافته ها:نتايج تحقيق نشان مي دهد كه در اقتصاد ايران تاثير انتظارات تورمي عقلايي در بلندمدت بر مصرف مثبت و معني دار بوده؛ بدين صورت كه با يك درصد افزايش در سطح تورم انتظاري حدود 6 درصد ميزان مصرف افزايش خواهد يافت  اما در كوتاه مدت رابطه معني داري ميان انتظارات عقلايي و مصرف وجود ندارد. تاثير انتظارات تورمي تطبيقي بر مصرف نيز مثبت و معني دار تخمين زده شده است؛ بدين صورت كه يك درصد افزايش تورم انتظاري تطبيقي منجر به افزايش مصرف به ميزان 2 درصد خواهد شد.در مورد تورم انتظاري تطبيقي وجود رابطه مثبت ميان تورم انتظاري و مصرف تاييد مي شود، به گونه اي كه كشش  مصرف نسبت به تورم انتظاري 2 درصد است. به بياني ديگر يك درصد افزايش تورم انتظاري تطبيقي منجر به افزايش مصرف به ميزان 2 درصد خواهد شد. نتيجه:در جنبه كاربردي اين تحقيق مي توان گفت از آن جا كه اقتصاد ايران در شرايط ركود تورمي به سر مي برد: 1مديريت انتظارات تورمي از طريق يك چارچوب ارتباطي كارا با عوامل اقتصادي مي تواند سيستم قيمت گذاري گذشته نگر را به آينده نگر تبديل كند و هزينه هاي حقيقي تورم زدايي را كاهش دهد.2 سياستگذار بايد ترتيبي اتخاذ نمايد تا انتظارات تورمي جامعه تشديد نگردد، چرا كه اين موضوع مي تواند از طريق تشديد مصرف و افزايش تقاضاي كل خود به تورم دامن زند. سپس در اين راستا انتظارات تورمي گسترش مي يابد. اتفاقي كه در چند سال اخير مرتب اتفاق افتاده است. 3همچنين به دليل تاثير تغييرات مصرفي بر تقاضاي كل و تاثير تقاضاي كل بر تصميمات سرمايه گذاري شركت ها، توجه سياستگذار پولي و بانك مركزي در مورد كنترل انتظارات تورمي به دليل تاثير مستقيمي كه بر مصرف دارد بيش از پيش مورد نياز است. در اين راستا سياستگذار در اعمال سياستهاي خود بايد مراقب باشد تا انتظارات تورمي را تشديد نكند، بعنوان مثال چه سياستهايي را اعمال كند (يا نكند) و چه سياستهايي را اعمال كند (يا نكند) خود بر شكل گيري انتظارات مثبت يا مخرب تورمي نقش دارد. به هر حال در رعايت نكته مزبور مي بايست در هر سياستي از مشاوران اقتصادي خبره نظر بخواهد.4 هم چنين سياست هاي ضد تورمي كه موجب كنترل تورم مي شود خود بر انتظارات تورمي تاثيري مطلوب مي گذارد و لذا توصيه مي شود.