كليدواژه :
خشك‌سالي , آزمون فريدمن , اقتصادي , اجتماعي , زيست‌محيطي
چكيده فارسي :
خشك‌سالي در كشور ما نو و ناشناخته نيست. خشك‌سالي اثرات مستقيم و غيرمستقيم در نواحي روستايي و شهري دارد؛ نه‌تنها روستاييان دچار مشكل مي‌شوند، بلكه با مهاجرت به شهرها، بر مسائل اقتصادي-اجتماعي و زيست‌محيطي شهري تأثير مي‌گذارد. تأثير خشك‌سالي بر مسائل اقتصادي-اجتماعي-زيست‌محيطي بر كسي پوشيده نيست، لذا اولويت‌بندي تأثير خشك‌سالي بر اين مسائل، اهميت زيادي داشته و كمك بسيار زيادي در مديريت اين بحران خواهد كرد. اين پژوهش، جهت اولويت‌بندي تأثير خشك‌سالي بر اين مسائل، به بررسي آن در استان يزد پرداخته است. طبق محاسبات، درصد تغييرات سطح زير كشت در همهي موارد بعد از وقوع خشك‌سالي كاهش يافته است. به دليل خشك‌سالي و كاهش بارندگي، سطح زير كشت ديم به شدت تحت تأثير قرار گرفته است. همچنين مقدار بهره‌برداري از دام و تعداد دام بعد از وقوع خشك‌سالي به صورت محسوس كاهش داشته است؛ به‌گونه‌اي كه در تعداد گوسفند و بره 16%، بز و بزغاله 29%، گاو و گوساله 19% كاهش مشاهده مي‌شود. هزينه‌ي خالص در مناطق شهري جهت تهيه‌ي گوشت و ميوه و سبزيجات قبل و بعد از وقوع خشك‌سالي رشد بسيار زيادي داشته است. پس از تحليل داده‌ها جهت اعتبارسنجي پرسشنامه‌اي با حداقل150 نمونه، از خانوارهاي شهري و روستايي منطقه تهيه گرديد كه پس از صحتسنجي، تأثير خشك‌سالي بر ابعاد مختلف منطقه بر اساس آزمون فريدمن بررسي گرديد و معيارهايي كه بيش‌ترين و كم‌ترين تأثيرپذيري را در شاخص‌هاي اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي دارا بوده‌اند، تعيين گرديد. درنهايت با توجه به آزمون فريدمن و تفاوت ميانگين بين ابعاد گوناگون رتبه‌بندي صورت گرفت كه بر اساس آن، شاخص اقتصادي با ميانگين 2.75 رتبهي اول؛ پس‌ازآن، شاخص اجتماعي و سپس زيست‌محيطي با ميانگين 1.87 كم‌ترين پيامد ناشي از خشك‌سالي را داشته است.
واژه‌هاي كليدي:
چكيده لاتين :
Iran is seriously suffering from economic and social drought. Theoretically, this problem can be resolved by rebalancing the supply and demand of water through the development of supplied water resources and implementing serious water demand reduction programs. However, the current structure of Iranchr(chr(chr(chr('39')39chr('39'))39chr(chr('39')39chr('39')))39chr(chr(chr('39')39chr('39'))39chr(chr('39')39chr('39'))))s water governance system and the lack of a comprehensive understanding of the root causes of the problems erode at least some hope for lasting solutions to Iranchr(chr(chr(chr('39')39chr('39'))39chr(chr('39')39chr('39')))39chr(chr(chr('39')39chr('39'))39chr(chr('39')39chr('39'))))s unprecedented water problems. Socio-economic droughts usually occur after a very long period of meteorological and hydrological droughts, causing famine, mortality, and widespread mass migration. This type of drought has many impacts on various economic aspects, and in particular specific types of economic products and commodities. The definition of socio-economic drought is a combination of the supply and demand of some economic commodities with meteorological, hydrological and agricultural components. The occurrence of this type of drought depends on the temporal and spatial processes of supply and demand for the definition of drought. The supply of many economic goods such as water, forage, cereals, fish and hydroelectric power depends on the climate. Due to the natural variability of the climate, water supply is sufficient in some years but in others it is not sufficient to meet human and environmental needs. Socioeconomic drought occurs when the demand for a particular economic commodity increases due to lower water supply than usual. The main purpose of water resources management and planning is to reduce the expected amount of failure of water supply systems or social-economic droughts. Socio-economic drought has various effects such as decreasing household income, reducing alternative sources of income, increasing hours and workloads, conflicting water use, food insecurity, food and malnutrition, reducing health and access to health services, reducing access to education. Brings unequal access to financial support services, increased rural migration, a sense of powerlessness, reduced quality of life, and reduced social cohesion. Therefore, in order to better manage and integrate this issue, economic, social and environmental issues must first be prioritized in terms of drought impact.
