ارزيابي اثرات زيست‌محيطي فرامرزي در حقوق بين‌الملل

Transboundary Environmental Impact Assessment in International Environmental Law

ارزيابي اثرات زيست‌محيطي در سياق فرامرزي از جمله تعهداتي است كه در قلمرو حقوق بين‌الملل محيط‌زيست، در راستاي پيشگيري از آلودگي و حفاظت از محيط‌زيست عمل مي‌كند و سنجش آثار محتمل يك فعاليت يا پروژة پيشنهادي بر محيط‌زيست كشور/كشورهاي ديگر را مقرر مي‌دارد. پس از ديوان بين‌المللي حقوق درياها كه به‌صراحت اين تعهد را عرفي شناخت، ديوان بين‌المللي دادگستري نيز در قضاياي خميركاغذ و سان‌خوان، آن را بخشي از حقوق بين‌الملل عام معرفي كرد. نحوة عرفي بودنِ اين تعهد مورد اختلاف انديشمندان حقوقي است، لكن تفاوت نظر عميق‌تر بر محتواي آن است. در مقالة پيش رو با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و با شيوه‌اي توصيفي تحليلي به سير قوام‌يافتگي تعهد موصوف، نحوة عرفي شدن و محتواي آن ميان آرا و اسناد بين‌المللي پرداخته شده و نشان داده شد كه تعهدِ عرفي به ارزيابي اثرات زيست‌محيطي، زماني ايجاد و آغاز مي‌شود كه ريسكي با امكان ورود ضرري مهم وجود داشته باشد. اگر چنين ريسكي وجود داشت، ارزيابي صورت مي‌گيرد. ازاين‌رو فرايند ارزيابي شامل سه مرحلة ارزيابي اوليه در احتمال ورود ضرر، انجام ارزيابي در صورت تأييد ريسك ضرر فرامرزي و ارزيابي پسيني است كه در مرحلة آخر، اطلاعات ارزشمندي براي فعاليت‌هاي مشابه بعدي و واقعي شدن ارزيابي‌ها مهيا مي‌شود.

Environmental impact assessment is an obligation belongs to international environmental law sphere in order to protect the environment which asks States to determine the likely impacts of a proposed activity or project on the environment of another country or countries. The International Court of Justice has introduced it as a requirement under general international law in Pulp Mills case and San Juan case pursuant to ITLOS’s explicit recognition of customary status of the EIA. Jurists have different opinions on the EIA, like; the way of becoming a customary rule and especially on the content of it. Based on the descriptive-analytical methodology with the help of library sources, the present article tried to deduce the process of consolidation, customary status and content of this obligation through international judgments/awards and documents and concluded that this customary obligation establishes when there is a risk of significant adverse transboundary impact. If there is such a risk, assessment is done. So, there are three stages; the preliminary assessment measuring the possibility of transboundary harm, conducting the assessment and the post-project assessment that provides valuable information for similar subsequent activities and the validity of assessments.