‌فقدان انسجام دروني در نظريۀ معنويت مدرن با تأكيد بر رابطۀ ميان عقل و دين

The Lack of Internal Coherence in the Theory of Modern Spirituality with an Emphasis on the Relationship of Reason and Religion

معنويت مدرن نظريه‌اي است كه طي چند دهۀ اخير از سوي پاره‌اي از روشن‌فكران تجددگرا در كشور ما مطرح شده است. براساس اين نظريه، امروزه معنويت ديني براي بشر مدرن كارآمدي خود را از دست داده و او را با رنج و سرگرداني مواجه ساخته است. لذا اين رويكرد، درصدد است براساس عقلانيت مدرن، معنويتي متناسب با نياز انسان امروزي ارائه دهد. به هر تقدير، ازآنجاكه حقانيت هر رويكرد فكري و فلسفي دست‌كم وابسته به آن است كه از انسجام دروني ميان مؤلفه‌ها و اجزاي نظريۀ خود برخوردار باشد، پژوهش حاضر مي‌كوشد با تأكيد بر يكي از مسائل بنيادين فلسفۀ دين (رابطۀ عقل و دين)، نظريۀ معنويت مدرن را از زاؤيه انسجام و هماهنگي دروني ميان مؤلفه‌‌هايش تحليل و واكاوي نمايد. نتيجه‌اي كه در اين تحقيق با روش كتابخانه‌اي و شيوۀ توصيفي ـ تحليلي حاصل آمده، گوياي آن است كه معنويت مدرن در اين جهت داراي اشكالات و ابهامات عمده‌اي است. نتيجۀ مزبور، با ارائۀ شواهد متعددي ـ همچون تعبدگريزي، اثبات‌ناپذيري مدعيات ديني و... ـ در پژوهش حاضر نشان داده شده است.

The modern spirituality is a theory that has been proposed in recent decades by some Iranian modernist intellectuals. According to this theory, religious spirituality has lost its effectiveness for modern man and has caused him suffering and confusion. Based on the modern rationality, this theory seeks to provide a spirituality commensurate with the needs of modern man. In any case, emphasizing one of the fundamental issues of philosophy of religion (the relationship of reason and religion) and since the legitimacy of any intellectual and philosophical approach depends, at least, on having an internal coherence between the components of its theory, this paper tries to analyze the theory of modern spirituality from the point of view of internal coherence and harmony between the components. Using a descriptive-analytical and desk-research method, and presenting numerous pieces of evidence - such as refusing devotionalism, the unprovability of religious claims and etc. we conclude that, the modern spirituality has major drawbacks and ambiguities in this regard.