تضاد آب و راهبردهاي مديريت آن در بين استفاده‌كنندگان از چاه‌هاي آب مشترك: مورد مطالعه كشاورزان شهرستان‌ بهار در استان همدان

مقدمه: اگرچه تنش بر سر آب افزايش يافته است، اما احتمال بروز تضاد درباره منابع آب مشترك بيشتر است. تحقيق حاضر با هدف بررسي تضاد آب و روش هاي مديريت آن در بين كشاورزان انجام گرفت.روش : اين تحقيق با روش توصيفي-پيمايشي انجام شد. ابزار جمع آوري داده ها، پرسشنامه بود كه روايي آن با مراجعه به اساتيد دانشگاه تأئيد گرديد. جمعيت موردمطالعه، كشاورزان شهرستان بهار در استان همدان بودند كه از چاه هاي آب مشترك براي تأمين آب كشاورزي استفاده مي كردند. با استفاده از فرمول كوكران، حجم نمونه برابر 214 نفر برآورد گرديد كه با روش نمونه گيري ساده تصادفي انتخاب شدند.يافته ها: يافته هاي پژوهش نشان داد در دامنه امتياز 1 تا 5، خشكسالي و افزايش تعداد كشاورزان به ترتيب با ميانگين 3.56 و 3.45، از دلايل اصلي ايجاد تضاد آب كشاورزي مي باشند. همچنين اولويت روش هاي كاهش تضاد آب مربوط به مشاركت كشاورزان در مديريت آب چاه هاي كشاورزي و مذاكره با آنان پيرامون آب بود. نتايج نشان داد در مقياس با دامنه 13 تا 65، تضاد ادراك‌شده پيرامون آب كشاورزي با ميانگين 38.51 در حد متوسط بود و با افزايش فاصله مزرعه از چاه آب، مساحت زمين كشاورزي اجاره اي و همچنين درآمد سالانه از فعاليت هاي غير كشاورزي، ادراك و احساس كشاورزان از تضاد آب كشاورزي افزايش مي يافت. در مقابل، با افزايش مساحت زمين كشاورزي ملكي و ميزان درآمد حاصل از كشاورزي، ادراك و احساس كشاورزان از تضاد آب كشاورزي كمتر مي شد. بيشترين استفاده كشاورزان براي مديريت تضاد آب از راهبرد «كنترل» بود. از اين نظر، راهبرد «راه حل گرايي» و راهبرد «عدم مقابله» به ترتيب در اولويت هاي بعدي قرار داشتند.نتيجه گيري: لازم است سياست هاي مناسب براي محافظت از كشاورزان در هنگام خشكسالي به منظور كاهش تضاد آب دنبال شود. كسب درآمد از طريق فعاليت هاي غيركشاورزي به تنهايي نمي تواند ادراك كشاورزان از تضاد آب را كاهش دهد و افزايش درآمد كشاورزان از كشاورزي براي كاهش تضاد آب مورد نياز است. برگزاري جلسات گفتگو و تعامل بين كشاورزان مي تواند به تحليل دلايل تضاد آب كشاورزي و يافتن روش هاي مناسب براي كاهش آن كمك نمايد.