دلايل و چگونگي تبويب در متون عرفاني (مطالعۀ موردي منطق الطير عطار و منازل السائرين خواجه عبدالله انصاري)

تبويب مراحل سير و سلوك از مباحث مطرح در ميان كتب صوفيه است. با وجود اينكه نشانه‌گذاري مسير سلوك، ‌پيشينه‌اي به بلنداي تاريخ اسلام دارد، اما درميان صوفيان، رواج اين باب‌‌بندي به‌طور مشخص، از قرن دوم هجري بوده است. از همان اوان رواج عرفان، اختلاف باب‌بندي‌ها ميان عرفا و چه بسا در تأليفات مختلف يك عارف هم ديده مي‌شود. در اين پژوهش تلاش ‌شده تا ضمن نشان دادن عوامل مؤثر در شيوۀ تقسيم‎بندي اين باب‌بندي‌ها، به تبيين دلايل باب‌بندي و نهايتاً چگونگي تبويب آن پرداخته شود. به اين منظور از ميان آثار بنام عارفان، دو اثر مهم منطق‌الطير عطار و منازل السائرين خواجه عبدالله انصاري براي بررسي انتخاب شده‌اند و با روش توصيفي ـ تحليلي، به مقايسۀ نحوۀ تبويب اين دو اثر پرداخته شده است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه مهم‌ترين عامل اختلاف در تبويب كه باعث بروز تناقض در كلام و آثار صوفيان شده، تجارب متفاوت عرفاني، نحوۀ سير و طريقت عرفاني، نوع مكتب و بينش فقهي و شرايط سياسي اجتماعي است كه باعث اختلافاتي چون شيوۀ نامگذاري، ترتيب مقامات، تعداد مقامات و... در عرفان شده است.