تمايز شيوه‌هاي اجرايي ترانه و تصنيف ديني از عرفاني

در ترانه‌هاي ديني و عرفاني با‌توجه به ريشه‌ باستاني و عاميانه‌ ترانه‌ها، قديمي‌ترين شعرهاي فارسي يافته شده است. در اين جستار به شيوه‌ تحليلي ـ توصيفي به تمايز ترانه و تصنيف ديني و ترانه و تصنيف عرفاني در شيوه‌هاي اجرايي پرداخته‌ايم. مشخص كردن دقيق حوزه‌هاي ترانه‌ها و تصنيف‌هاي ديني و عرفاني يك از مسائل مهم مباحث سرايش و اجراي اين ترانه‌ها است. موضوع پژوهش به‌صورت توصيف و تحليل فرم، زبان و محتوا بررسي شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهند كه درون‌مايه‌هاي ديني و عرفاني كه در دو حوزه‌ متفاوت هستند، بخش قابل‌توجهي از ترانه‌ها را شكل داده‌اند و از ابتدا نيز تفاوت اين دو گونه در محتوا و شكل اجرايي مشخص بوده است و سازندگان آنها نيز از ابتدا شناختي نسبت به اين دو حوزه‌ انديشه‌اي داشته‌اند. سازندگان و اجراكنندگان ترانه‌ها و تصنيف‌هاي ديني، درويش، چاووش‌خوان، تعزيه‌خوان، نوحه‌خوان و شرخون‌ هستند. سازندگان و اجراكنندگان ترانه‌ها و تصنيف‌هاي عرفاني، عاشيق، سوزخوان، بيت‌خوان و تصنيف‌خوان ناميده مي‌شوند. زبان اين ترانه‌‌ها و تصنيف‌ها صميمي است و موسيقي بيشتر بر پايه‌ كلام آنها ساخته شده است.