الگوهاي تركيب اندا‌م‌هاي بنيادين معماري مساجد شهر اصفهان در دوره صفوي

Composition patterns of fundamental elements in the architecture of Isfahan mosques of the Savafid era

بررسي و شناخت تركيب‌بندي اندام‌هاي بنيادين مساجد دوره صفوي شهر اصفهان با تاكيد بر طبقه‌بندي آن‌ها سبب مي شود تا بتوان با بهره‌گيري از اين الگوها در لايه‌هاي كالبدي و همچنين معنايي، در معماري مساجد جديد، آن‌ها را تداوم بخشيد. در اين راستا تحقيق حاضر با هدف شناخت اين الگوها تدوين گرديده است. روش تحقيق در اين نوشتار توصيفي– تحليلي بوده و از مطالعات كتابخانه‌اي و مشاهدات ميداني براي گردآوري اطلاعات استفاده شده است. يافته‌هاي تحقيق حاكي از آن است كه مساجد دوره صفوي اصفهان را مي‌توان به سه دسته مساجد شبستاني، گنبدخانه‌اي و شبستاني- گنبدخانه‌اي طبقه‌بندي نمود كه هر يك از دسته‌هاي فوق را مي‌توان براساس اندام‌هاي اصلي و محورهاي فضايي و وضعيت قرارگيري نسبت به بافت شهري به دسته‌هاي مجزا دسته‌بندي نمود. در طبقه‌بندي عنوان شده، هر الگو گسترش يافته الگوي قبلي است و در نهايت تكامل يافته‌ترين نوع الگو، الگويي با حفظ تعين هندسي اندام‌هاي اصلي معرفي مي‌شود، مساجد امام و حكيم از اين قبيل هستند.

Investigating and recognizing the composition of fundamental elements in Safavid era’s mosques in Isfahan city with emphasis of their classifications enables us to continue using these patterns in the framework and semantical layers of the mosques new architecture. In this regard, the present study is designed to understand these patterns. Research method in this paper is descriptive –analytical The finding of study indicates that Safavid’s era mosques in Isfahan can be classified into three categories: Shabestan, Dome House and shabestan, Dome House mosque and Each of the above categories can be categorized into separate categories based on the main organs and spatial axes and the position of the urban texture. In the abovementioned categories, each pattern is an extension of the previous pattern, and finally the most evolved pattern is introduced, which is the the pattern that preserves the main geometrical elements, Imam and Hakim mosques are such examples.