كليدواژه :
آبخوان , تراز آب زيرزميني , كسري حجم مخزن , هيدروگراف واحد
چكيده فارسي :
در گذشته، به دليل عدم توسعۀ تكنولوژي، بهره برداري از سفره هاي زيرزميني به‌صورت محدودي انجام ميگرفت. اما در سه دهۀ اخير، روش تخليۀ سفره به‌تدريج تغيير كرده و استفاده از سيستم هاي برداشت جديد مانند چاه‌هاي عميق و نيمه‌عميق متداول شده است. با استفاده از اين چاه‌ها، تخليۀ آب زيرزميني بدون توجه به ميزان تغذيۀ آن، افزايش يافته و در نتيجه، سطح آب زيرزميني سير نزولي داشته است. در پژوهش حاضر وضعيت بهره برداري، تغييرات حجم ذخيره و حجم مخزن آبخوان هاي ممنوعۀ قروه، دهگلان و چهاردولي در استان كردستان تا انتهاي سال آبي 1396ـ 1397 بررسي شد. بر اين اساس، نقشه هاي هم‌ضخامت اشباع، هم‌عمق، ايزوپيز و هم‌جهت جريان آب زيرزميني در آبخوان ها در محيط ArcGIS تهيه شد. سپس، سطح تأثير هر چاه از طريق پليگون‌بندي تيسن محاسبه شد. سپس، با ميانگين گيري وزني، ارتفاع پيزومتري آبخوان ها در سالهاي مختلف محاسبه شده و نمودار هيدروگراف واحد آنها ترسيم شد. از بررسي هيدروگراف واحد دشتهاي شرق استان كردستان طي دورۀ 31 ساله (1366-1397) مشخص شد كه سطح آب زيرزميني روند نزولي دارد و با محاسبۀ بيلان آب زيرزميني آبخوان ها، كسري تجمعي مخازن آبخوانهاي قروه، دهگلان و چهاردولي طي اين دوره به‌ترتيب 2، 17/4 و 2/98 ميليون مترمكعب بوده و بيلان منفي است. به‌طور كلي، دشت هاي شرق استان كردستان با وجود اينكه جزء مناطق ممنوعه است و بايد به اين منظور تلاش بيشتري از سوي بهره برداران به‌خصوص كشاورزان صورت گيرد، اما مخازن اين دشت ها با ميزان كسري تجمعي 22/2 ميليون مترمكعب همراه است.
چكيده لاتين :
In the past, exploitation from aquifers was limited due to lack of modern technology. During past three decades, the methods of aquifer discharge have changed gradually so that using modern exploitation systems such as deep and semi-deep wells is very common. Using these kinds of wells, water discharge from aquifers has dramatically increased and the charging level has not been taken into account and, as a result, the groundwater level has been decreasing. In this study, the exploitation status, the storage volume changes as well as the changes of the storage volume of forbidden aquifers such as Qorveh, Dehgolan and Chahardoli were analyzed during the 2017-2018 water year. Accordingly, saturation thickness, with the same depth level and direction maps of groundwater flow in the aquifers were prepared using ArcGIS and then the effects level of each well was calculated through polygon Thiessen. Pysometric heights of the aquifers for different years were calculated by weighted average and unit hydrograph diagrams were drawn for each. Analyzing unit hydrograph diagrams of eastern plains of the province during a 31-year period (1987-2018) indicated that the ground water level has a decreasing trend. The calculation of ground water balance of the aquifers indicated that the cumulative deficits for Qorveh, Dehgolan and Chahardoli aquifers were 2, 17.4 and 2.98 MCM respectively, so the balance is negative. Generally, exploitation is forbidden in eastern plains in Kurdistan and much efforts should be done specifically by farmers. Nonetheless, the storage has encountered cumulative deficit by 22.2 mcm.
