برآورد دامنۀ فعاليت زمين‌ساختي تاقديس خويز از طريق معيارهاي مورفومتري (زاگرس خوزستان)

Estimating the range of tectonic activity of the Khaviz anticline by morphometric criteria (Zagros, Khuzestan)

مطالعۀ الگوي هندسۀ چين­ خوردگي ­ها و تحليل دگرريختي آن­ها، يكي از مهم­ترين موضوع­ هاي زمين ­شناسي كمربندِ كوه زايي زاگرس به شمار مي­ آيد. تاقديس خويز در استان خوزستان و در كمربند رانده و چين­ خوردۀ زاگرس در فراديوارۀ­ گسل پيشاني كوهستان واقع شده است. اين تاقديس يكي از تاقديس ­هاي مهم زاگرس به شمار مي­رود؛ اهميت آن به دليل وجود رودخانه دائمي مارون است كه از ميانه­ تاقديس عبور كرده و تاقديس خويز را به دو نيم تقسيم كرده است. اين تاقديس با استفاده از اشكال مورفومتري نظير رويه­ ها­ي سه­ گوش، دره‌هاي ساغري و شاخص تابيدگي جبهۀ كوهستان، از نظر مورفوتكتونيك مورد بررسي و مطالعه قرار گرفته است. هدف از انجام اين پژوهش، بررسي وضعيت تاقديس خويز از نظر ميزان فعاليت زمين­ ساختي به‌خصوص فعاليت­ هاي عهد حاضر است؛ به كمك نتايج اين پژوهش مي­توان وضعيت سازه ­هاي احداث­ شده بر روي اين تاقديس و در مجاورت آن، به‌خصوص سد مخزني مارون را از نظر مخاطرات زمين ­شناسي مورد ارزيابي قرار داد. اين اشكال و شاخص ­ها در دو يال تاقديس به‌صورت جداگانه مورد مطالعه قرار گرفت؛ بر اساس نتايج اين مطالعه مشخص شد كه شاخص ­هاي مورفوتكتونيكي ذكرشده رابطۀ مستقيمي با ميزان فعاليت زمين­ ساختي داشته و بر اين اساس مي­توان اظهار داشت كه تاقديس خويز از نظر فعاليت نسبي زمين­ساختي در وضعيت فعال قرار دارد و همچنين يال شمال شرقي آن نسبت به يال جنوب غربي، فعاليت بيشتري از خود نشان مي­دهد. اين مسئله مي‌تواند به علت وجود تاقديس زيرسطحي منصورآباد در جنوب غرب تاقديس خويز و با فاصله­ اي كمتر از يك كيلومتر از آن باشد كه منجر به تشكيل پس ­راند در يال شمال شرقي تاقديس خويز و ايجاد فعاليت زمين­ ساختي بيشتر در اين يال شده است.

Study of geometric style of folding and their deformation analysis is one of the most important Geological topics of Zagros orogenic belt. Khaviz anticline is located in Khuzestan province and in the Zagros folded-thrust belt in the hanging wall of mountain front fault (MFF). This anticline is one of the most important anticlines of the Zagros; its importance is due to the Maroon's permanent river that passes from the middle of the anticline and divided it into two halves. This anticline has been studied by using morphometric forms such as triangular facets, win glass valleys and index of sinuosity of mountain front, Morphotectonic. The purpose of this study, is check the status of anticline Khaviz in terms of tectonic activity especially present age activities; with the help of the results of this study the status of constructed buildings on this anticline and in its vicinity, especially storage dam of maroon in terms of geological hazards can be evaluated. This shapes and indicators were studied in two anticline limbs individually; According to the results of this study it was found that mentioned Morphotectonic indicators has a direct relationship with the amount of tectonic activity and accordingly can be said that Khaviz anticline is in active status in terms of relative tectonic activity and also its northeastern limb than southwestern limb, it shows of own more activity. This feature can be due to existence Mansourabad subsurface anticline in the south west of Khaviz anticline and with distance less than a kilometer from it that has been leading to formation of back thrust in northeastern limb of Khaviz anticline and create more tectonic activity in this limb.