بررسي وضعيتِ آموزش جامعه شناسي در ايران (يك مطالعه كيفي)

A Qualitative Study of Education of Sociology in Iran

پژوهش حاضر با هدف بررسي و ارزيابي كيفي آموزش جامعه شناسي، تلاش دارد تا با نگاهي به وضعيت كنوني آموزش جامعه شناسي در ايران از دريچه ي تجربه ي زيسته ي كنشگران اصلي آن (دانشجو و استاد)، توصيفي از آن ارايه داده و مقدمه اي براي بررسي نقاط ضعف و قوت مقوله ي آموزش رشته ي جامعه شناسي در ايران باشد. در اين تحقيق با تكيه بر مفروضات رويكرد پديدارشناسي، آموزش به عنوان يك پديدار براي محقق و كنشگران درگير فرايند آموزش آشكار شده و محققين تلاش داشته با تكيه بر تجربيات زيسته ي اين كنشگران، توصيفي از وضعيت آموزش جامعه شناسي به دست دهند تا در نهايت بتوان با تكيه بر توصيف ها و واكاوي خلا هاي موجود در آموزش، به دركي بهتر از وضعيت جامعه شناسي در ايران نايل شد. روش نمونه گيري، نظريه زمينه اي است. جامعه ي آماري شامل دانشجويان جامعه شناسي(كارشناسي ارشد و دكتري) و اساتيد جامعه شناسي است كه با معيار اشباع نظري در نمونه گيري به پانزده دانشجو و هفت استاد رسيديم. نتايج توصيفي پژوهش نشان از وجود موارد زير در وضعيت كنوني آموزش جامعه شناسي در ايران مي دهد: نحيف بودن بينش جامعه شناختي، انباشت مقالات علمي، شكل نگرفتن حوزه عمومي، بي اعتمادي به دانشگاه، مقتضيات محدود كنش دانشجو-استاد در بستر جامعه داخلي و بين المللي، شيءوارگي علمي، عدم تفكيك ساختاري دانشگاه و دولت، عدم وجود پارادايم مشخص پژوهشي نظري، عدم استقلال دانشگاه از فضاي امنيتي.

This study concerns the situation of sociology education in Iran from the phenomenology point of view. The question is: “what is the role of sociology education in the current situation of Iran?” In this research, we tried to categorize different influential reasons on conditions of sociology and after demonstrating the importance of the teaching, we straight to the reality of sociology education without any postulated approach. The methodology is grounded theory which lets us look at this subject from a phenomenological approach. The first step is to refer to the involved actors in the education process to explain the reality as they are experiencing and living it. This plan is made by interviewing 7professors and 15students from 3universities in Iran and also by the results of other research. These interviews are taken in open and semi-open techniques, which provided us a level of reality based on the life-world of actors, the consciousness of sociology teaching, classes, and the university environment. The sample size was chosen based on theoretical saturation. To analyze data, an open and axial codification was done, and by specifying central categories, the authors reached a conceptual ordering and a description of the current situation of sociology teaching.