پارادايم پر و خالي در معماري بومي ايران: ابعاد شكلي كالبدي

The paradigm of Emptiness and fullness in vernacular architecture of Iran: form and fabric aspects

زمينه و هدف به دليل ادراك محدود و نادرست انسان معاصر از مفهوم خالي، در شهرها و معماري امروز، فضاهاي تهي و بي هويت جايگزين فضاهاي خالي شده اند، درنتيجه خالي ها به اندازه قسمت هاي پر، اهميت و اعتبار ندارند. بنا بر فرضيه اين تحقيق؛ در معماري بومي محوريت و اصالت با خالي هاست. بر همين مبنا تحقيق پيش رو باهدف استمرار ارزش هاي معماري بومي در جهت ارتقا معماري معاصر، درصدد درك مفهوم خالي و تبيين نقش آن در معماري بومي است. لذا مدار اين تحقيق بر حول پاسخگويي به اين مساله مي چرخد كه فضاي خالي چه نقشي در شكل و كالبد معماري بومي ايران و به طور خاص در معماري خانه هاي يزد دارد؟ روش بررسي تحقيق در ابتدا پيرامون چيستي مفهوم خالي كنكاش مي كند و به تدوين اركاني براي مفهوم خالي مي پردازد. پس ازآن كيفيت تحقق اين اركان را در ابعاد كالبدي - شكلي، در پنج خانه بومي يزد مورد آزمون قرار مي دهد. تحقيق بامطالعه كيفي صورت گرفته و ابزار گرداوري داده ها، مشاهدات عيني و مطالعه منابع مكتوب مي باشد. يافته ها تجلي مفهوم خالي مقارن باوجود دو عنصر يا كيفيت متضاد است به گونه اي كه دو امر متضاد را بي آن كه يكي بر ديگري فرو بكاهد به يكديگر بپيوندد. بر اساس يافته هاي نظري تحقيق، تجلي مفهوم خالي مشروط به وجود سه ركن است. ركن اول: تضاد (همبود دو عنصر متضاد)، ركن دوم: تعامل، ركن سوم: تعادل. بحث و نتيجه گيري نتايج تحقيق نشان مي دهد خالي به عنوان مفهومي تعالي بخش ماحصل وجود عناصر متضاد، همزيستي و تعامل آن ها و در پي آن به تعادل و وحدت رسيدن آن هاست. معماران خانه هاي يزد، با ادراك ضرورت هم نشيني زوج هاي متضاد و با شناخت مولفه هايي چون هندسه، رنگ، نور و محصوريت موجبات تعامل ازواج متضاد و در پي آن تعادل آن ها را فراهم كرده اند و مفهوم تاثيرگذار خالي را در ابعاد شكلي و كالبدي اين خانه ها متبلور ساخته اند به نحوي كه در اين معماري اصالت و محوريت با خالي هاست.

Background and Objective: Emptiness is a concept that appears in form and content. Beyond the meaning of being and not being .On the other hand Existential Identity depends on the dialectical relationship of that thing with its opposites. This study seeks to clarify the role of this concept in the vernacular architecture of Iran By understanding the concept of emptiness. Method: The research, by explaining the principles of empty concept, has investigated the quality of the realization of this concept in the form of fabric dimensions of Yazd's houses. The three pillars obtained from theoretical foundations were tested in five vernacular houses in Yazd. The research was conducted with qualitative study, and data collection tools: field observations, and the study of written resources. Findings: The emergence of empty concept coincides with two elements or opposite qualities in such a way that the two opposites are interconnected without diminishing one another. Based on theoretical findings, the expression of the empty concept is conditional on the existence of three pillars: The first: the contradiction, the second: interaction, the third: balance and unity. Discussion and Conclusion: Based on research emptiness as a sublime concept is the result of the existence of opposing elements, their interaction and their unity. Vernacular architects with the perception of the necessity of the conjunction of the opposing couples and by recognizing the elements such as geometry, color, light, have caused the interaction of the opposites and their balance and they have come up with an empty concept in the form and fabric of these houses