اثر كاربرد باكتري‌هاي محرك رشد گياه بر خصوصيات شيميايي خاك در سيستم كشت شبدر- برنج

Effect of plant growth promoting rhizobacteria (PGPRs) on soil chemical properties in a clover- rice cropping system

يكي از اركان اصلي در كشاورزي پايدار استفاده از كودهاي زيستي در اكوسيستم‌هاي زراعي با هدف تعديل و كاهش مصرف نهاده‌هاي شيميايي است. اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر كاربرد باكتري‌هاي محرك رشد بر ويژگي‌هاي شيميايي خاك در سيستم كشت شبدر- برنج به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در دو سال زراعي، در مزرعه پژوهشي مؤسسه تحقيقات برنج كشور انجام شد. فاكتورهاي آزمايشي براي گياه شبدر شامل چهار سطح تلقيح با باكتري همزيست ريزوبيوم ‌تريفولي و چهار سطح تلقيح با باكتري‌هاي محرك رشد غيرهمزيست بود. نتايج نشان داد كه كشت شبدر منجر به افزايش معني‌دار درصد كربن آلي (1/79 درصد) و نيتروژن خاك (0/216 درصد) گرديد. كاربرد باكتري‌هاي غيرهمزيست در كشت شبدر موجب افزايش معني‌دار فسفر خاك در كشت برنج گرديد به‌طوري‌كه بيشترين ميزان فسفر خاك در تيمار سودوموناس (12/38 پي‌پي‌ام) و ازتوباكتر+ سودوموناس (11/8 پي‌پي‌ام) و كمترين آن از تيمار شاهد (10/97 پي‌پي‌ام) حاصل شد. همچنين، كشت برنج موجب كاهش معني‌دار پتاسيم در دسترس خاك در سال دوم (121/1 پي‌پي‌ام) نسبت به سال اول (4/128 پي‌پي‌ام) آزمايش گرديد. بر طبق نتايج كلي اين آزمايش كاربرد باكتري‌هاي محرك رشد ضمن حفظ و بهبود خصوصيات شيميايي خاك موجب افزايش متوسط عملكرد برنج در سال دوم (3250/3 كيلوگرم در هكتار) گرديد.

One of the main pillars of sustainable agriculture is the use of biofertilizers in agro-ecosystems to modify and reduce the use of chemical inputs. This study was carried out to investigate the effect of growth promoting bacteria on soil chemical properties in a clover- rice cropping system using a factorial experiment with randomized complete blocks having three replications at the research site of Rice Research Institute of Iran, during 2015- 17. Experimental factors for clover included four levels of inoculation with symbiotic bacteria Rhizobium trifolii and four levels of inoculation with non- symbiotic plant growth promoting bacteria. The results showed that clover cultivation led to a significant increase in the percentage of soil organic carbon (1.79%) and nitrogen (0.216%). The Application of non-symbiotic bacteria in clover cultivation caused a significant increase in soil phosphorus in rice cultivation. The highest amount of soil phosphorus was obtained in treatments of Pseudomonas (12.38%) and Azotobacter+ Pseudomonas (11.8 ppm) in rice cultivation. Also, rice cultivation significant reduced available potassium in the second year (121.1 mg/kg) compared to the first year (128.3 mg/kg). According to the overall results of this study, the use of growth promoting bacteria while maintaining and improving the chemical properties of the soil increased the average rice yield in the second year (3250.3 kg/ha).