بررسي تغييرات ساختاري حوزه آبخيز انزلي بر اساس رهيافت اكولوژي سيماي سرزمين

Investigation of Structural Changes in Anzali Watershed Based on Landscape Ecology Approach

حوزه آبخيز انزلي از مهمترين حوزه هاي استان گيلان بوده كه تالاب بين المللي انزلي را در خود جاي داده است. هدف اين تحقيق بررسي تغييرات ساختاري حوزه آبخيز انزلي از طريق بررسي تغييرات زماني الگوي سيماي سرزمين و كمك گرفتن از چارچوب مفهومي DPSIR براي شناسايي وضعيت حوزه آبخيز تالاب انزلي و ارائه راهكارهاي مناسب براي حفاظت و مديريت يكپارچه سيماي سرزمين بوده است. در تحقيق حاضر جهت بررسي تغييرات كاربري اراضي با استفاده از سنجش ازدور، از تصاوير ماهواره‌اي لندست براي سال‌هاي 1994، 2008و 2018 استفاده شد. سپس از سنجه هاي سيماي سرزمينNP, CA, PD, PLAND,LPI, CORE-AM جهت كمي‌سازي و بررسي پديدهاي رخ داده در سرزمين استفاده گرديد. در اين راستا، پوشش اراضي جنگل، كشاورزي ، شهري و آب كه مهم‌ترين تغييرات را داشتند مد نظر قرار گرفتند. سپس با كمك گرفتن از چارچوب مفهومي DPSIR مهمترين نيروهاي محركه، تغييرات و فشارها و پيامد‌هاي مترتب بر آنها تعيين گرديد. تحليل سنجه هانشان داد كه در سطح اراضي جنگلي و بدون پوشش پديده حذف، اراضي كشاورزي و شهر پديده خلق يا ايجاد، اراضي مرتعي پديده توسعه و در سطح كلاس آب پديده قطعه قطعه شدن روي داده است. نتايج مدل كيفي DPSIR نشان داد كه عامل اصلي تغيير در حوزه آبخيز انزلي رشد جمعيت، سكونتگاه‌ها و مناطق شهري و توسعه كشاورزي است. در مجموع پديده‌هاي رخ داده در سيماي سرزمين مورد بررسي بيانگر آن است كه لكه‌هاي اختلالي شهري و كشاورزي از طريق وقوع الگوي خلق يا ايجاد ،توسعه يافته و لكه‌هاي طبيعي مانند جنگل و آب از طريق وقوع الگوهاي حذف و تكه تكه شدن تخريب شده‌اند.

Anzali watershed is one of the most important watersheds of Guilan province which houses Anzali International Wetland. The purpose of this study was to investigate structural changes in Anzali watershed through temporal changes of landscape pattern and use of DPSIR to identify Anzali watershed status and provide appropriate solutions for integrated landscaping protection and management. In this study, Landsat satellite imagery for 1994, 2008 and 2018 was used to investigate land use changes using remote sensing. Then, landscape metrics of NP, CA, PD, PLAND, LPI, CORE-AM were used to quantify and investigate the phenomena occurring in the land. In this regard, the most important changes were forest, agricultural, urban and water cover. Then, within the DPSIR conceptual framework, the most important driving forces, changes and pressures and their associated consequences were determined. Analyzes of metrics showed that at the level of forest and barr land the phenomenon of Attrition, agricultural lands and cities creation phenomenon, rangelands of Enlargment phenomena and at the water class level the phenomenon of Disection occurred. The results of DPSIR qualitative model showed that the main factor of change in Anzali watershed is population growth, settlements and urban areas and agricultural development. Overall, the phenomena occurring in the landscape under study explanatory that urban and agricultural disordered patch disturbances expansion are caused by the creation patterns, and that natural patch such as forest and water are destroyed through the patterns of Attrition and Disection.