تحليلي تاريخي بر تجربه نهادسازي در سياستگذاري فناوري نانو در ايران

يكي از مسايل مهم در حوزه سياستگذاري صنعتي و فناوري، جايگاه نهاد سياستگذار در ساختار نظام سياسي و نقش آفريني آن در برابر ساختار سنتي سياست‌گذاري است. پيشينه تجربه نهادسازي ورود ايران به عرصه سياستگذاري فناوري نانو، هم از نظر ورود تخصصي به يك حوزه فناورانه و هم از نظر تاثير سياست‌هاي اتخاذ شده بر سياست‌هاي صنعتي و فناوري كشور، شايسته توجه ويژه است. در مورد اول تجربه ستاد نانو به لحاظ تاريخي بر تشكيل معاونت علمي و فناوري و ساير ستادهاي توسعه فناوري مقدم مي‌باشد. در مورد دوم تكثير تجارب موفق سياستي ستاد نانو در سياستگذاري صنعتي و فناوري همچون نمايشگاه ساخت ايران، كانون پتنت، فدراسيون سرآمدان و شبكه ازمايشگاهي در ساير حوزه‌هاي فناورانه حايز اهميت است. لذا اين مقاله با تحليل تاريخي تجربه 20 ساله كشور در عرصه سياستگذاري فناوري نانو (از ابتداي دهه 1380 شمسي)، با تمركز بر تكوين و توسعه ستاد ويژه توسعه فناوري نانو مي‌پردازد. بر اين اساس، ضمن جمع آوري و تحليل داده‌هاي مكتوب همچون گزارش‌ها، اخبار و مصاحبه‌هاي عمومي، مصاحبه‌هاي نيمه ساختاريافته با بنيانگذاران و افراد مرتبط در سير شكل گيري و توسعه ستاد انجام شده است. مقولات محوري در تحليل تاريخي تجربه سياستگذاري فناوري نانو شامل اولويت‌دهي به نيروي انساني سياستگذاري، نهادسازي در برنامه‌هاي تخصصي، ثبات و پايداري مديريتي و انعطاف‌پذيري در راهبردهاي توسعه‌اي است. به بيان ديگر در موفقيت ستاد نانو، حمايت مسئولين عالي‌رتبه كشور و حضور نهادهاي مرتبط به عنوان ساختار پشتيبان و تقويت كننده در كنار مديريت تعارض منافع حاصل از ذي‌نفعان مختلف نقش‌آفريني جدي داشته است.