تحليلي تاريخي برعلل شكست در پروژه‌هاي توسعه صنعت نفت

پروژه­هاي توسعه منطقه انرژي پارس تجربه‌اي يكپارچه و ملي براي ايجاد زيرساخت­هاي بالادستي و پايين­دستي متمركز در صنعت نفت است كه در دستيابي به اهداف مورد انتظار و بهره­برداري در زمان مقرر با شكست رو­به­رو شد. لذا مقاله حاضر به علل شكست و استخراج درس­آموخته­هاي آن براي ساير پروژه­هاي توسعه صنعت نفت مي‌پردازد. اين پژوهش داراي رويكرد كيفي است و با استراتژي روايتي و جمع­آوري داده­ها از طريق مصاحبه­هاي نيمه ساختار يافته با مديران و متخصصين فعال در اجراي اين پروژه­ها متشكل از كارفرمايان، پيمانكاران و مهندسين­ مشاور، چهار دوره­ي زماني در فرايند توسعه طرح­هاي صنعتي منطقه انرژي پارس واقع در عسلويه را از سال 1377 تا 1400 بررسي مي‌نمايد. بر اساس نتايج، علل اصلي شكست پروژه‌هاي مورد مطالعه را مي‌توان به نگاه به خارج در فرايند توسعه، وابستگي در تأمين تجهيزات و اجراي كلان پروژه­ها توسط شركت­هاي خارجي در كنار عدم اتخاذ راهبرد مناسب براي آموزش نيروي انساني متخصص و انتقال دانش فني و مديريتي براي طراحي در دوره­ي حضور فعال پيمانكاران بين­المللي صاحب صلاحيت؛ عدم استفاده از ظرفيت مديران شايسته به دليل تغيير مكرر سياسي تصميم­گيران اصلي وزارت نفت در دوره­ي تحريم­ها؛ توجه به مسئله افزايش فروش نفت در برابر نگاه توسعه­محور به اين صنعت در دوره­ي برجام؛ تشديد تحريم­ها و مهاجرت نيروي انساني متخصص به خارج از كشور نسبت داد. سير تاريخي توسعه صنعت نفت بيانگر ضرورت ايجاد تحولي بنيادي در تمامي سطوح كلان و خرد با هدف برنامه­ريزي كارآمد، افزايش توانمندي فناورانه، بومي­­سازي دانش فني، خودكفايي در ساخت تجهيزات و اجراي پروژه­ها توسط پيمانكاران ايراني است.